Gotovo da nema članka na našem portalu u kojem ne prenosimo savjet stomatologa da perete zube dva puta dnevno kako bi se spriječilo stvaranje ljepljivog plaka na zubima, jer on povećava rizik od karijesa. Ali kako tačno plak uzrokuje karijes, da li ste se zapitali? Veza između plaka i propadanja zuba uglavnom proizlazi iz interakcije bakterija u plaku sa hranom koju konzumiramo. Međutim, faktori poput starosti osobe, pušenja ili uzimanja određenih lekova takođe mogu imati ulogu u propadanju zuba pod uticajem plaka.
Za početak, plak je bezbojna naslaga bakterija koja se lijepi na površinu zuba i zadržava čestice hrane u ustima. Da b ova naslaga počela da se formira, mikrobi plaka prvo se usađuju među proteine prisutne u pljuvački na površini zuba.
Karijesi, ili područja propadanja zuba, obično se javljaju kada namirnice bogate šećerima i skrobom – poput slatkiša, meda, hljeba ili žitarica – dođu u kontakt sa bakterijama plaka, objašnjavaju stručnjaci. Kada ove bakterije koriste šećer iz tih namirnica, proizvode kiseline koje razgrađuju gleđ, zaštitni spoljni omotač zuba.
Karijes se formira mjesecima, nekad i godinama
Budući da je plak ljepljiv, kiseline koje proizvode bakterije u plaku mogu ostati u kontaktu sa zubima veoma dugo i tokom vremena razgraditi gleđ, stvarajući idealno okruženje za formiranje karijesa. Karijesi obično nastaju tokom produženog vremenskog perioda i zahtijevaju mjesece, ponekad i godine da se formiraju.
Ovo je posljedica čvrste strukture gleđi. Izrađena pretežno od čvrstog minerala koji se zove kalcijum fosfat, spoljni sloj zuba je najtvrđe tkivo u ljudskom telu, prema istraživanju iz 2017. objavljenom u časopisu Physiology Reviews. To omogućava gleđi da štiti donji dentin od oštećenja izazvanih promjenama temperature, fizičkim povredama ili štetnim hemikalijama.
Kiseline koje proizvode bakterije u plaku su suviše slabe da odjednom iscrpe gleđ od svih minerala – međutim, ako ostanu u kontaktu sa zubima dovoljno dugo, kiseline će na kraju proći kroz gleđ do osjetljivih tkiva ispod nje.
Suva usta faktor rizika
Stručnjaci ukazuju da su neki pojedinci, posebno oni koji pate od suvih usta, podložniji propadanju zuba zbog plaka i zubnog kamenca, koji je stvrdnuti plak koji se ne može ukloniti normalnim četkanjem i koncem. Pljuvačka ne samo da pomaže ljudima da žvaću i gutaju hranu, već i štiti zube i desni smanjenjem rasta štetnih bakterija i održavanjem neutralnog pH u ustima. To postiže tako što pomaže ispiranje mikroba i ugljenih hidrata iz usta i snabdijevanjem jedinjenjima koja usporavaju rast mikroba ili sprečavaju bakterije da se lijepe za zube.
Suva usta mogu biti uzrokovana različitim faktorima, uključujući pušenje, radioterapiju primjenjenu na glavu ili vrat, i određene ljekove, poput tricikličnih antidepresiva, dekongestiva i diuretika.
Djeca i stariji najranjiviji
Djeca i stariji odrasli su takođe u većem riziku od karijesa u odnosu na druge starosne grupe. Loša oralna higijena, česta konzumacija šećerne hrane i česta užina su samo neki od načina na koje djeca mogu biti podložnija, ali i nasljeđivanje karijesa u porodičnoj istoriji može doprineti ovom riziku, ukazuju stručnjaci..
Propadanje zuba kod starijih odraslih osoba, sa druge strane, povezano je sa plombama. Zbog toga što mnogi od njih nisu imali fluorid i modernu stomatološku njegu kada su odrasli, često imaju mnogo plombi, a te plombe su sklone lomljenju tokom godina. Bakterije se nakupljaju u tim malim pukotinama i uzrokuju stvaranje kiselina, što dovodi do propadanja zuba.
