Oralno zdravlje je ključna komponenta opšteg blagostanja koja često ostaje neprimjećena dok se problemi ne pojave. Mada razumijemo važnost održavanja zdravog osmijeha, veza između oralnog zdravlja i mentalnog blagostanja često se potcjenjuje. Važno je shvatiti da su mentalno i oralno zdravlje snažno isprepletani i da briga o jednom aspektu takođe doprinosi poboljšanju drugog. Rano prepoznavanje i liječenje problema u oba područja mogu značajno poboljšati kvalitet života i dobrobit pojedinca.
Marginalizovani u najvećem riziku
Kao i kod većine hroničnih nezaraznih bolesti, problemi sa oralnim zdravljem često se dovode u vezu sa istorijski zanemarenim populacijama, ranjivim i marginalizovanim grupama, među kojima su djeca, starije osobe koje žive same, osobe sa niskim primanjima osobe sa invaliditetom, izbjeglice, osobe bez krova nad glavom i drugi.
Neravnoteža u oralnom zdravlju može pogoršati probleme mentalnog zdravlja unutar ovih zajednica, zato što osobe koje pripadaju ovim populacijama mogu naći na prepreke prilikom pristupa stomatološkoj njezi, uključujući finansijska ograničenja i ograničen pristup stomatološkim uslugama.
Teret neliječenih dentalnih problema može uticati na mentalno zdravlje na sljedeće načine:
Nedostatak samopoštovanja i samopouzdanja
Zdrav i privlačan osmijeh može povećati samopouzdanje osobe. Kada imate dobro oralno zdravlje i osjećate se ugodno sa svojim osmijehom, veća je vjerovatnoća da ćete se osjećati samouvjereno u društvenim i profesionalnim situacijama, što doprinosi boljem mentalnom blagostanju. Oralno zdravlje prevazilazi estetiku:ono utiče na samopouzdanje, svakodnevne interakcije i mentalno zdravlje. Svi zaslužuju budućnost u kojoj mogu da se smiju, a to počinje dobrim oralnim zdravljem, poručuju stručnjaci.
Loše društvene interakcije
Problemi sa oralnim zdravljem, kao što su loš zadah, nedostajući zubi ili vidljivi karijesi, mogu doprinetu osjećaju socijalne anksioznosti i dovesti do izbjegavanja društvenih interakcija. Ovo može dalje izazvati osjećaj usamljenosti i socijalne izolacije, što itekako može negativno uticati na mentalno zdravlje.
Bol i nelagodnost
Problemi sa oralnim zdravljem, poput zubobolje, oboljenja desni ili oralnih infekcija, mogu izazvati hroničnu bol i nelagodnost. Uporan bol može dovesti do razdražljivosti, frustracije, stresa, anksioznosti, čak i depresije. Osim toga, teški oralni problemi mogu ometati normalnu ishranu, što takođe utiče na opšte mentalno zdravlje osobe.
Poremećaji spavanja
Problemi sa oralnim zdravljem, poput škripanja zuba (bruksizma) ili apneje tokom spavanja, mogu poremetiti kvalitet sna. Loš san je povezan sa poremećajima raspoloženja, uključujući povećan stres, anksioznost i razdražljivost. Sa druge strane, osobe koje pate od anksioznosti, depresije ili drugih mentalnih poremećaja često imaju sklonost ka bruksizmu, što može dovesti do oštećenja zuba i problema sa vilicom.
Ishrana i opšte blagostanje
Problemi sa oralnim zdravljem mogu otežati održavanje uravnotežene i hranljive ishrane. Nedostatak određenih hranljivih materija može uticati na opšte fizičko zdravlje i, posledično, na mentalno blagostanje. Na primjer, nedostatak određenih hranljivih materija može doprineti depresiji i anksioznosti.
Veze sa sistemskim zdravljem
Postoji sve više istraživanja koja ukazuju na vezu između oralnog zdravlja i sistemskih zdravstvenih stanja, kao što su kardiovaskularne bolesti, dijabetes, pa čak i pad kognitivnih funkcija. Svijest o ovim potencijalnim vezama može izazvati anksioznost i stres kod pojedinaca, što utiče na njihovo mentalno zdravlje. Pored toga, mnogi lijekovi mogu uzrokovati suva usta kao nuspojavu, a smanjena proizvodnja pljuvačke povećava rizik od karijesa i drugih oralnih problema.
Finansijski stres
Briga o oralnom zdravlju može biti skupa, a nemogućnost pristupa stomatološkim uslugama koje su pristupačne našem novčaniku može dovesti do finansijskog stresa. Troškovi tretmana i potencijalni računi mogu izazvati anksioznost i finansijske terete, što utiče na mentalno blagostanje.
Stigmatizacija i diskriminacija
Osobe sa vidljivim problemima sa oralnim zdravljem, poput oštećenih ili promjenjenih zuba, mogu doživjeti stigmatizaciju ili diskriminaciju u društvenim i profesionalnim okruženjima. Ovo može dovesti do osjećaja srama i negativno uticati na mentalno zdravlje.
Stres i anksioznost uzroci lošeg oralnog zdravlja
Posebno žene prolaze kroz jedinstvene izazove kada je u pitanju oralno zdravlje.
“Žene prolaze kroz različite faze života sa hormonskim promjenama koje mogu značajno uticati na njihovo oralno zdravlje. Posebno trudnoća može dovesti do bolesti desni i nepovoljnih ishoda, ali preventivne mjere mogu napraviti značajnu razliku”, izjavila je za BlackDoctor.org ekspertkinja Marija Rajan.
Loše oralno zdravlje može uticati na mentalno zdravlje na više načina, a taj uticaj često je izraženiji kod pomenutih zanemarenih zajednica. Kada se pojave problemi, pojedinci iz ovih zajednica mogu iskusiti niže samopouzdanje, depresiju i anksioznost, što ih dalje može izolovati i marginalizovati. Adresiranje ovih problema rano i efikasno je ključno u prevenciji posljedica po mentalno zdravlje. Osobe koje se suočavaju sa hroničnim stresom, depresijom ili anksioznošću često imaju probleme sa oralnim zdravljem. Stres može uzrokovati smanjenje proizvodnje pljuvačke, a anksioznost i depresija do loše oralne higijene, jer pacijenti možda neće redovno prati zube ili koristiti konac za zube.
Kako sačuvati oba aspekta zdravlja
Redovna oralna higijena: Redovno pranje zuba, upotreba konca za zube i ispiranje usta mogu značajno doprineti očuvanju oralnog zdravlja. To je ključno za prevenciju oralnih problema povezanih sa stresom.
Savjetovanje sa stručnjacima: Osobe koje pate od mentalnih poremećaja trebalo bi da se obrate psihijatrima ili psiholozima radi odgovarajuće terapije. Takođe bi trebalo i da redovno posjećuju stomatologa kako bi očuvale svoje oralno zdravlje.
Zdrav način života: Zdrava ishrana, redovna fizička aktivnost i dovoljno sna pozitivno će uticati na mentalno i oralno zdravlje. Ove navike takođe pomažu u smanjenju stresa i anksioznosti.
