Iako milioni ljudi na svijetu pate od anksioznosti i depresije, prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji (SZO), psihijatrijski poremećaji često ostaju nedovoljno prepoznati i nedovoljno dijagnostikovani.
Postojeća stigma oko pitanja mentalnog zdravlja pogoršava problem, jer oni koji imaju tu vrstu problema osjećaju sramotu i krivicu zbog postojećeg stanja i zato ne mogu da potraže odgovarajuću pomoć.
Zbog hroničnog stresa povezanog sa njihovom profesijom, stomatolozi su posebno skloni profesionalnom preopterećenju i izgaranju, kao i depresiji, što dokazuju i naučne studije na tu temu.
Sa širenjem SARS-CoV-2, dolazi do još većeg fizičkog i psihičkog opterećenja među stomatološkim radnicima. Za stomatologiju kao profesiju dugo se već zna da ima visoku stopu samoubistava zbog niza fizičkih i mentalnih stresora.
Značajni članak ortodonta dr Randija Lang-a iz 2007. godine sažima statistike koje je prikupio iz nekoliko studija koje ukazuju na to da su stomatološki profesionalci zaista pod većim rizikom od mentalnih i fizičkih bolesti povezanih sa stresom.
Na primjer, Lang je izjavio da „stomatolozi trpe psiho-neurotične poremećaje u stopi koja je 2,5 puta veća od ljekara“, a „koronarna bolest i visok krvni pritisak su preko 25% rasprostranjeniji kod stomatologa nego u opštoj populaciji“.
U nedavno urađenom istraživanju za potrebe novinarskog teksta u „Vice Media“, potvrđeno je da se radi o značajnom profesionalnom pritisku u obliku „novčanih nevolja, fizičkog i emocionalnog stresa, izolacije i uopšte nepovoljne percepcije stomatologa u javnosti“.
Posljedice pandemije koronavirusa
Uz već postojeće stresore, stomatološki stručnjaci su u posljednjih par mjeseci još dodatno opterećeni izazovima koji proizilaze iz pandemije SARS-CoV-2.
Za stomatologiju se navodi da je jedno od najrizičnijih zanimanja u vezi sa mogučnosti infekcije, budući da se virus prenosi kapljično, a stomatolozi rade u neposrednoj blizini svojih pacijenata, koji pri tom ne mogu da imaju masku na licu zbog rada u ustima.
Štaviše, stomatološke ordinacije su bile primorane da budu zatvorena u vrijeme karantina i vanrednog stanja u mnogim zemljama, dodajući ogroman finansijski pritisak i dovodeći do smanjenja broja zaposlenih u nekim slučajevima.
U nedavno objavljenom radu, dr Andrea Vergara Buenaventura i njen istraživački tim sa „Universidad Cientifica del Sur“ iz Lime u Peruu, pružili su sveobuhvatan pregled posljedica prošlih epidemija na mentalno zdravlje i procijenili moguće aspekte koji mogu biti povezani sa mentalnim implikacijama za stomatologe zbog pandemije COVID-19.
U razgovoru za „Dental Tribune International“, dr Vergara Buenaventura je izjavila da je ideja za ovo istraživanje nastala tokom video razgovora sa kolegama koji su delili slične brige i strahove.
“Na početku, kada smo započeli sa pregledom literature, imali smo samo nekoliko referenci o COVID-19 i mentalnom zdravlju, a mnogo manje o mentalnom zdravlju kod stomatologa. Onda smo potražili i pronašli podatke o prošlim epidemijama, i kad smo ih uporedili podaci su bili potpuno isti; prijavljena su ista osjećanja“, objasnila je.
Ankete sprovedene u Indiji i Izraelu, na primjer, potvrđuju psihološke probleme koje stomatološki profesionalci doživljavaju kao odgovor na pandemiju COVID-19.
Uprkos izazovima, Vergara Buenaventura se nada da će nas ta pandemija „ojačati kao pojedince i kao sistem“.
“U mojoj zemlji, Peruu, ova pandemija otkrila je slabosti peruanskog zdravstvenog sistema i pokazala da i stomatolozi moraju biti dio zdravstvenog sistema. Stomatolozi moraju biti spremni da igraju kritičniju ulogu i da se bore protiv nastalih opasnih po život bolesti“, zaključila je.
Dosadašnji izazovi
Dr Sujata Basavaraj vodi privatnu praksu u američkom gradu Levisville u Teksasu i ima iskustvo iz prve ruke s izazovima koje postavlja SARS-CoV-2.
“Mentalno, rad za vrijeme pandemije bio je vrlo stresan i naporan zbog niza dodatnih zadataka koji se stvaraju u stvaranju sigurnog okruženja za sebe, zaposlene i pacijente u mojoj praksi. Moramo da tretiramo svakog pacijenta sa mogućnošću da je on ili ona možda inficiran sa SARS-CoV-2“, objasnila je za Dental Tribune International.
“Osjećam da je nivo komunikacije koji je postojao kod stomatologa nestao zahvaljujući novoj zaštitnoj opremi koju treba da nosimo. Sa pacijentima nije lako tako razgovarati, ali ipak na kraju, vjerujem da bi svačija bezbednost trebalo da bude na prvom mjestu“.
Dr Basavaraj je dalje rekla da su, kao medicinski profesionalci, ona i njene kolege stomatolozi odgovorni da vode računa o zdravlju svojih pacijenata, za šta su zapravo oduvijek i bili odgovorni. Dodala je:
“Nadam se da će ljudi nastaviti, ili početi ako to već ne rade, slijediti smernice za bezbjednost i socijalnu distancu, kao i da će biti strpljivi prema nama ljekarima dok radimo na pružanju usluga tokom pandemije“.
Uprkos poteškoćama sa kojima se susrela, dr Basavaraj ostaje pozitivna i brine o svom mentalnom zdravlju što je moguće bolje:
“Trenutno provodim što više vreme sa porodicom, kuvam, šetam – dok šetamo parkom nosimo maske i socijalno se distanciramo [… ] – to su moji načini oslobađanja od stresa koji nastaje radeći na poslu tokom ove pandemije. […] Sve što u ovom trenutku možemo učiniti je da imamo nadu u najbolje“.
Stvaranje zdravijeg radnog okruženja
Studija istraživača iz Londona istražila je mentalnu zaštitu medicinskog osoblja i povezanih zdravstvenih radnika tokom pandemije COVID-19 i kako im se može pružiti podrška.
Autori izjavljuju da je “brz pristup savetovanju, psihijatriji i vanrednim situacijama za rad van radnog vremena” važan, ali prevencija i ublažavanje su daleko važniji od liječenja”.
Stručnjaci sa nekoliko univerziteta širom SAD objavili su naučni rad u kojem su pregledom literature i naučnih radova došli do zaključka da su psihološka fleksibilnost i briga o sebi osnovni aspekti mentalnog zdravlja uopšte.
Takođe, redovno vježbanje ima pozitivan uticaj na opšte zdravlje, tvrde istraživači iz Italije koji su posebno istraživali kako se nivo aktivnosti među stanovništvom menjao tokom pandemije. Zbog fizičke izolacije i distanciranja može se pojaviti osjećaj usamljenosti i anksioznosti, i to treba rješavati.
Ključno je kontaktirati porodicu i prijatelje na siguran način, na primjer, održavanjem veze putem telefona ili video poziva. U potrazi za psihološkim zdravljem, trebalo bi shvatiti da je pandemija COVID-19 bez presedana i svaki pojedinac doživljava i reaguje vrlo različito.
Iz tih razloga su apsolutno ključni koraci sopstvenim tempom i briga o sebi. Mnoga stomatološka udruženja nude resurse, podršku i savjete stomatološkim radnicima koji su pod uticajem poslovnog i/ili ličnog stresa.
Na primjer, Britansko udruženje stomatologa svojim članovima pruža pristup 24-časovnom savjetovanju i emocionalnoj podršci putem linije za pomoć Health Assured, a Američka stomatološka asocijacija nudi linkove i resurse za mentalno zdravlje COVID-19 na svojoj web stranici.
Još jedno korisno sredstvo je platforma pod nazivom Confidental (u prevodu:Poverljivo), koja ima za cilj da pruži emocionalnu i psihološku prvu pomoć stomatolozima u Velikoj Britaniji.
Izvor: Dental Tribune Srbija
