Zamislite sljedeću scenu: Pođete kod vašeg frizera, kažete mu da vas ošiša na isti način kao i uvijek. On obavi posao dok lagodno zajednički analizirate rezultate prehodnog kola fudbalske lige, a onda upali lampu i kaže vam da otvorite usta. “Ovo nije dobro, ovaj zub ti je truo”, odmahuje on glavom negodujući dok pokazuje češljem. “Moraćemo da ga izvadimo”, dodaje dok rukom traži alat za tu operaciju.
Zvuči kao noćna mora? Da se nisu neke prakse promijenile prije svega 300 godina bila bi ovo realnost. Trećina ljudi koji izbjegavaju da odlaze kod zubara to radi iz straha, danas kada su moderni stomatološki tretmani praktično bezbolni. Zamislite koliki bi strah među pacijentima vladao da su, kao u srednjem vijeku, frizeri zubari. Da, dobro ste pročitali.
Do sredine 18. vijeka frizeri su svojim klijentima nudili stomatološke usluge. Zapravo, do tada je biti frizer i biti hirurg bilo isto. Oni nisu bili zaduženi samo za sređivanje kose i brade, već za sve što se tiče brige o tijelu. Tako su brinuli o polomljenim udovima, ušivali rane, puštali krv i … vadili zube.
Nije bila potrebna vještina, već samo alat
U srednjem vijeku ljekari se nisu bavili hirurgijom, a još manje su bili zainteresovani za njima tada mutnu umjetnost stomatologije. Među doktorima ovi poslovi tada nisu bili ni malo cijenjeni. Profesionalci koji su se njima bavili nisu bili medicinski autoriteti, već frizeri, ne zbog toga što su bii naročito vješti u tome, već samo zato što su već imali oštre alate koji su bili potrebni. Među njima su bili “zubni pelikan” i “zubni ključ”, alati koji su ličili na današnja kliješta.
Oni nisu bili stomatolozi u pravom smislu te riječi, nije ih interesovala preventivna njega, već su bili fokusirani isključivo na vađenje zuba kako bi uklonili bol. Pored toga, uklanjali su i naslage sa zuba pomoću raznih instrumenata. Ove procedure nisu bile bezbolne kao danas, pa su se pacijenti često oslanjali na alkohol kako bi ublažili bol tokom postupka. Naravno, higijenski standardi u to vrijeme nisu bili ni blizu onima koje poznajemo danas. Nedostatak čistoće i dezinfekcije značio je da su rizici od infekcija i komplikacija nakon stomatoloških procedura bili visoki.
Kraljevski “operater za zube”
Tek tokom 1800-ih su profesije stomatologa, frizera i hirurga postale odvojene. Tako je polako odumirao stomatološki aspekat frizerske prakse, a posljednji frizer hirurg preminuo je tokom 1820-ih. Zanimljivo je da su frizeri stomatolozi bili i žene i muškarci.
Koncept stomatologije uspostavljen je između 1650 i 1800. Za to je zaslužan franuski ljekar Pjer Fošar, koji se naziva i ocem moderne stomatologije i koji je osmislio mnoge procedure koje se i danas koriste. Prije toga bili su to prilično dramatični poduhvati.
Tomas Berdmor, “operater za zube” britanskog kralja Džordža III opisao je u svojoj knjizi iz 1770. kako je jednoj mladoj ženi kojoj je bilo hitno potrebno vađenje zuba tokom tretmana slomio dio vilične kosti i tri susjedna kutnjaka. Zubobolja članova kraljevske porodice znala je da završi i u novinama. U avgustu 1732. “Fog’s Weekly Journal” je saopštio da je princezi Luizi zub izvadio “eminentni hirurg, gospodin Milpentin”.
“Njeno visočanstvo je hrabro i strpljivo prošlo kroz operaciju”, pohvalio ju je ovaj list.
Zahvalnost modernoj stomatologiji
Ako odlažete posjetu stomatologu iz straha, samo se sjetite kroz kakve muke su prolazili naši preci i budite zahvalni na anesteziji i što moderna stomatologija omogućava da se zub uvijek sačuva, umjesto da se izvadi, ako je to moguće. Brinući o svom oralnom zdravlju smanjićete mogućnost da dođe do toga da morate da prolazite kroz komplikovane procedure. Redovno posjećujte stomatologa i život će vam biti lakši, osmijeh ljepši, a samopouzdanje jače. Na našem portalu možete pronaći spisak ordinacija u Crnoj Gori, Srbiji, Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj koje preporučujemo.
