Primjenom anestezije u stomatologiji omogućava se bezbolan postupak popravka zuba. U današnje vrijeme lokalna anestezija je standard u stomatologiji. Opšta anestezija se daje samo u određenim indikacijama i to u bolničkim uslovima.
Bol predstavlja najčešći razlog javljanja pacijenta u stomatološku ordinaciju. Bol se prema Međunarodnom udruženju za proučavanje bola (IASP – International Association for the Study of Pain) definiše kao „neprijatno senzorno i emocionalno iskustvo vezano za stvarno ili potencijalno oštećenje tkiva, ili opisano u vezi sa njim“.
Savremena stomatologija zahtijeva djelovanje na tri kategorije bola:
*bol u orofacijalnoj regiji zbog koga se pacijent javio u ordinaciju
*bol koji se javlja tokom stomatološke intervencije
*postoperativni bol.
Postoje dvije vrste anestezije, prema mjestu djelovanja, opšta i lokalna. U svakodnevnoj praksi u dentalnoj medicini se koristi lokalna anestezija. Lokalna anestezija podrazumijeva reverzibilni gubitak osjećaja u određenom dijelu tijela, jer lokalni anestetici djeluju na mjestu gdje su primijenjeni, za razliku od opšte anestezije gdje anestetik djeluje na centralni nervni sistem.
Lokalna anestezija se može podijeliti u dvije grupe: površinska i injekciona. Površinska anestezija je tehnika pri kojoj se anestetik nanosi na površinu slozokože. Koristi se za bezbolno izvođenje injekcione lokalne anestezije ili za kratkotrajne stomatološke zahvate, kao što su vađenje mliječnih zuba sa resorbovanim korijenom ili vađenje zuba u terminalnom stadijumu parodontopatije.
Površinski anestetik je u obliku spreja ili gela. Injekciona anestezija je tehnika kojom se lokalni anestetički rastvor ubrizgava u tkivo koje se treba anestezirati. Može biti infiltraciona (terminalna) anestezija koja anestezira završne grančice pojedinih nerava i sprovodna (blok) anestezija kojom se anestezira predio nervnog stabla i tako omogućava šire anestetičko polje.
Za izvođenje injekcione anestezije potrebni su igla, brizgalica i lokalni anestetički rastvor. Igle moraju biti oštre, i moraju da se koriste jednokratno. Brizgalice mogu biti jednokratne ili tzv. karpul brizgalice, različitih vrsta. Anestetici se dijele u dvije osnovne grupe: estarski i amidni. Estarski se danas rijetko koriste zbog učestalih alergijskih reakcija. Najčešće korišteni amidni anestetici su lidokain, mepivakain, artikain, bupivakain.
Oralna hirurgija – anestezija u oralnoj hirurgiji obuhvata kontrolisanje bola u toku oralnohirurškog zahvata, kontrolu krvarenja u toku rada i kontrolu postoperativnog bola, pa je neophodno izabrati anestetik u skladu sa time. Najčešće se koristi 2% lidokain sa adrenlinom, 4% artikain sa adrenalinom i 2% mepivakain sa adrenalinom.
Parodontologija – primjena anestezije je neophodna tokom kiretrianja parodontalnih džepova i parodontoloških hiriruških zahvata i koriste se anestetici sa vazokonstriktorom (adrenalinom).
Restaurativna stomatologija i endodoncija – intervencije restaurativne stomatologije se vrlo lako obezboljavaju primjenom često koristenih anestetika (lidokain najčešće), dok endodontske intevencije često zahtjevaju povećan intenzitet anestezije. Najčešće se tokom endodontske terapije koriste 4% artikain sa adrenalinom ili 2% lidokain sa adrenalinom.
Dječija stomatologija – tehnika anesteziranja je ista kao kod odraslih, s tim da je akcenat na učestalijoj primjeni površinske anestezije, kako bi aplikacija injekcione anestezije bila potpuno bezbolna.
Stomatološka protetika – brušenje vitalnih zuba zahtjeva upotrebu anestezije, infiltracione ili sprovodne.
Anestezija kod pacijenata rizika – posebnu pažnju treba obratiti na pacijente sa oboljenjima kardiovaskularnog sistema. Najčešće oboljenje jeste arterijska hipertenzija, a neke studije pokazuju da je primjena lokalne anestezije kontraidikovana ukoliko su vrijednosti sistolnog pritiska veće od 160mmHg a dijastolnog veće od 100mmHg.
Kod pacijenata čije oboljenje je klasifikovano u grupe ASA III (preležan srčani udar, stabilna angina pektoris) ili ASA IV (preležan srčani udar do 6 mjeseci opravka, nestabilna angina pektoris), maksimalna količina jednokratnog anestetika iznosi:
*2 karpule 2% lidokaina sa adrenalinom (1:100 000) ili
*1 karpula 2% lidokaina sa adrenalinom (1:80 000).
Komplikacije lokalne anestezije – komplikacije lokalne anestezije mogu biti lokalne i opšte.
Lokalne komplikacije se mogu desiti u toku izvođenja lokalne anestezije ili u postanestezionom periodu. Najčešće su:
*Bol u toku izvođenja anestezije javlja se usljed uboda iglom, ali i zbog toga što je pH anestetika različit od pH tkiva
*Povreda mišića se najčešće javlja prilikom davanja sprovodne (mandibularne) anestezije
*Povreda krvnog suda se javlja zbog činjenice da krvni sudovi uglavnom prate nerve
*Intravaskularna aplikacija anestetika se može izbjeći aspiracijom prije aplikacije anestetika
*Prelom igle se najčešće javlja ukoliko ljekar prije anesteziranja savije iglu jer to savijeno mjesto predstavlja slabu tačku gdje igla lako pukne
*Aspiracija ili gutanje igle se javlja ukoliko se igla odvoji od brizgalice i padne na jezik
*Postanestezioni bolovi
*Postanestezioni trizmus se javlja usljed aplikacije anestetika u mišić
*Hematom nastaje kao posljedica povrede krvnog suda prilikom aplikacije anestetika
*Infekcija nakon primjene lokalne anestezije je jako rijetka pojava, ali se javlja usljed kontaminacije igle
*Traumatsko samopovređivanje tkiva se javlja dok anestezija djeluje, pacijenti nemaju osjećaj pa se lako desi da se opeku prilikom konzumacije vruće hrane ili pića, ili se ugrizu prilikom žvakanja.
*Opšte komplikacije su najčešće vezane sa strah pacijenta, pa se često javljaju psihogene reakcije ili sinkopa (vazovagalna reakcija), a mogu se desiti i alergijske reakcije na anestetik.
Izvor: DenTBiH
