Zubni kamenac je čvrsta naslaga koje se taloži na zubima i izgleda kao da su zubi poprimili tamniju nijansu, a to su ustvari naslage koje su u međuvremenu kalcifikovane. Zubni plak koji se nakuplja u mekom stanju, na kraju očvrsne, a pogodno tlo za stvaranje zubnog kamenca pravi se kada se ove naslage nakupljaju dugoročno, što stvara sliku da zubi nisu zdravi. Tu na scenu stupa stalna opomena, koju od najranijih dana detinjstva, do kasnih dana shvatamo kao nametnutu obavezu. Pranje zuba je osnova za oralno zdravlje. Upravo pranjem zuba, meke naslage, pa i plak, se skidaju sa zubne gleđi, što sprječava kalcifikaciju.
Kamenac se sastoji od neorganskih materija 70-90% (kalcijum, fosfor i magnezijum) i organskih materija 10-30% (lipidi, mukopolisaharidi, ostaci hrane). On je čvrsto vezan za zub i nije ga moguće ukloniti samo pranjem zuba. To je zato što se on taloži u slojevima na vašim zubima i ima hrapavu površinu, što ga čini jos više prijemčivijim za nove naslage i bakterije iz njih. Boja kamenca varira od bijele do tamno žute. Tamna boja ukazuje na starost kamenca i uslovljena je taloženjem pigmenata iz hrane i duvana na njega. Kamenac koji se nalazi na zubima može biti supragingivalni i subgingivalni. Supragingivalni se nalazi na kruni zuba, iznad ivice desni, dok se subgibgivalni nalazi na korijenu zuba, ispod ivice desni i teže je dostupan.
Skidanje kamenca sa zuba predstavlja jednu od najčešćih stomatoloških intervencija i nije bolna. Može da se vrši ručno i pomoću ultrazvuka. Ultrazvučna metoda je najefikasnija i najviše primjenjivana metoda. Ručna metoda se koristi ponekad, nakon ultrazvučnog uklanjanja kamenca, kako bi se uklonio kamenac iz teško dostupnih dijelova zubnog niza. Ona se vrši pomoću različitih vrsta parodontalnih kireti. Ultrazvučno skidanje kamenca podrazumeva uklanjanje kamenca kombinacijom vode, koja je pod pritiskom, i oscilacija koje izazivaju vibracije radnog dijela instrumenta. Ultrazvučni instrumenti se koriste za uklanjanje kako zubnog kamenca, tako i za uklanjanje dentalnog plaka i pigmentacija. Aparat je apsolutno bezbjedan i maksimalno efikasan.
Nakon skidanja kamenca sa zuba neophodno je ukloniti i meke naslage i ispolirati zube. To se vrši pomoću mekih četkica i abrazivnih pasta koje po pravilu sadrže fluoride. Savremniji i efikasniji metod od četkica je peskiranje zuba posebnim aparatom koji pod pritiskom izbacuje sitnu prasinu lijepog ukusa, pomiješanu sa vodom. Na ovaj način se otklanjaju preostali dijelovi kamenca i mekih naslaga i zubi postaju glatki i ispolirani. Nakon uklanjanja kamenca sa zuba, oni ostaju čisti i glatki, lakši za održavanje oralne higijene i, što je najbitnije, bez sloja bakterija koji se nataložio u kamencu. Eliminiše se i neprijatan zadah iz usta koji se neminovno javlja kod osoba sa kamencem.
