Strahovanje i anksioznost oko posjete stomatologu su uobičajeni skup osjećanja koje neki ljudi povezuju sa oralnom njegom. Kada se anksioznost usredsredi oko zubarske ordinacije, ljudi to zovu „zubna anksioznost“.
Dentalna anksioznost je česta pojava u opštoj populaciji. To nije dijagnostičko stanje, niti izaziva bilo kakve veće smetnje u svakodnevnom životu. Umjesto toga, može prouzrokovati da osoba doživi fizičke ili psihološke simptome koje se mogu povezati sa posjetom stomatologu, što može dovesti do toga da u potpunosti izbjegava zubara. Ovaj članak istražuje zubnu anksioznost, metode suočavanja, potencijalne uzroke i još mnogo toga.
Šta je zubna anksioznost?
Dentalna anksioznost je fizička ili psihološka reakcija na očekivanu, potencijalnu opasnost koju neko povezuje sa posjetom stomatologu. To je uobičajena reakcija. U jednoj studiji iz 2017. istraživači su otkrili da je od preko 300 učesnika 19% imalo visok nivo anksioznosti kod zubara. Takođe su priznali da su prethodne studije pokazale opštu stopu od 50-80% populacije koja ima problema sa anksioznošću.
Okidači stomatološke anksioznosti mogu uključivati uobičajene predmete u ordinaciji zubara, kao što su bušilice ili igle, ili samo pomisao na ordinaciju uopšte. Dentalna anksioznost može dovesti do toga da osoba preskoči sastanke ili da u potpunosti izbegne odlazak kod zubara, što može negativno uticati na njihovo oralno zdravlje, a samim tim i na opšte zdravlje.
Dentalna anksioznost protiv fobije protiv straha
Dentalna anksioznost nije ista kao stomatološki strah ili fobija. Međutim, mnoge studije koriste strah i anksioznost naizmjenično, što može otežati određivanje tačno na koja stanja se istraživači pozivaju.
Strah od zubara nastaje zbog specifičnog, poznatog uzroka. Na primer, osoba sa strahom od zubara može tačno da identifikuje čega se plaši, kao što su bušilica ili igle u ustima. Poređenja radi, zubna anksioznost je generalizovaniji strah od nepoznatog koji neko povezuje sa zubarskom ordinacijom.
Ovo može biti zbog nepoznavanja da li nešto nije u redu, zabrinutosti zbog određenih tretmana ili sjećanja na bol od prethodnih poseta. I strah i anksioznost mogu da dovedu do emocionalnih, fizičkih, kognitivnih i bihevioralnih odgovora kod osobe. Dentalna fobija je ekstreman, uporan i nerealan strah ili teror vezan za odlazak kod zubara.
Dijagnostički i statistički priručnik za poremećaje mentalnog zdravlja (DSM-V) prepoznaje stomatološku fobiju kao specifičnu vrstu fobije. Nasuprot tome, istraživači su primijetili da bi zubnu anksioznost, vjerovatno, trebalo grupisati kao dio poremećaja anksioznosti u DSM-5, a ne kao specifičnu anksioznost vezanu za zubara. Sva tri mogu dovesti do toga da osoba izbjegava ordinaciju ili preskače sastanke.
Kako se snaći
Američka stomatološka asocijacija (ADA) predlaže osobi da preduzme sljedeće mjere kako bi ublažila svoju stomatološku anksioznost:
Ometanje: Ometanje može pomoći osobi da se smiri tokom stomatološkog pregleda. Iako opcija može biti malo, osoba može otkriti da slušanje muzike, stiskanje lopte za stres ili zamišljanje da je na mirnom, srećnom mjestu pomaže.
Razgovor: Prije ili tokom posjete stomatologu, osoba može smatrati da je korisno da obavijesti stomatologa o svojoj anksioznosti. Ovo, takođe, može omogućiti stomatologu i njegovom timu da pruži saosećajniju njegu. Takođe može pomoći osobi da postavlja pitanja o tome šta se dešava, razradi signal koji ukazuje da im je potrebna pauza ili razgovara sa stomatologom o bilo čemu što izaziva bol ili nelagodnost tokom pregleda.
Vježbanje svjesnosti: Svjesnost omogućava osobi da se fokusira na svoju neposrednu okolinu i situaciju kako bi mogla da pronađe mir i opusti se u trenutku bez preterivanja. Osoba može pokušati da se fokusira na svoje disanje ili odvoji nekoliko minuta da pregleda svoje tijelo i opusti mišiće od glave do pete.
Simptomi
Simptomi stomatološke anksioznosti mogu se razlikovati među ljudima. Drugim rečima, način na koji jedna osoba reaguje na to može izgledati potpuno drugačije od načina na koji to radi druga. Neki potencijalni simptomi koje osoba može iskusiti zbog anksioznosti zuba uključuju:
*pojačan ili ubrzan rad srca
*znojenje
*znaci panike ili uznemirenosti
*smanjen krvni pritisak
*nesvestica
Kako anksioznost može uticati na oralno zdravlje osobe?
Za mnoge ljude anksioznost nije dovoljna da utiče na oralno zdravlje. I dalje mogu da posjećuju zubara i da se podvrgnu rutinskoj njezi, a da to ne utiče na njihovu oralnu higijenu.
Međutim, zubna anksioznost nekih ljudi dovoljna je da propuste rutinske preglede ili da nikada ne dobiju preglede. Prema studiji iz 2017. godine, preko 20% ljudi sa stomatološkom anksioznošću izbjegava da redovno posjećuje zubara, a procjenjuje se da 9-15% nikada ne posjećuje zubara uopšte.
Druga studija iz 2018. godine je istakla da je oko 1 od 8 do 1 od 6 ljudi koji posjećuju zubara izjavilo da njihova anksioznost može biti problematična za liječenje. Takođe je primijećeno da se zubni strah češće javlja kod žena. Međutim, studija je prvenstveno opisivala strah ili fobiju, a ne nužno stomatološku anksioznost. Izbjegavanje odlaska zubara može povećati potrebu za liječenjem, pogoršati oralno zdravlje i potencijalne komplikacije.
Uzroci stomatološke anksioznosti
Dentalna anksioznost može nastati zbog različitih potencijalnih razloga. Za neke, prethodna negativna iskustva u ordinaciji, kao što je popravka zuba, ili neprijatna iskustva u ordinaciji bilo kog ljekara. Druga traumatska iskustva, takođe, mogu doprinijeti anksioznosti, kao što su problemi povjerenja ili strah od nekontrolisanja. U studiji iz 2018. godine, istraživači su pokazali da ljudi sa višim nivoom dentalne anksioznosti takođe imaju visoku stopu drugih komorbiditeta, uključujući:
*fobije, kao što su agorafobija ili klaustrofobija
*depresija
*poremećaji raspoloženja
*drugi psihijatrijski poremećaji
Rezime
Dentalna anksioznost je uobičajena u opštoj populaciji. Za mnoge ljude to ne utiče na njihovu privrženost odlasku stomatologu i dobijanju adekvatne stomatološke njege. Za neke, anksioznost i, u nekim slučajevima, strah od odlaska kod zubara mogu dovesti do toga da ne dobiju adekvatnu njegu. Ovo može dovesti do budućih problema sa njihovim oralnim zdravljem koji će zahtijevati viši nivo liječenja i njege. Osoba koja ima zubnu anksioznst može preduzeti male korake da je ublaži. To može uključivati razgovore sa stomatologom i(ili) pronalaženje načina da se opustite prilikom posjete zubaru.
Izvor: Dental Express
