Ako se sumnja na zadah iz usta, kao prva pomoć koriste se žvake i bombone aromatičnih ukusa i mirisa. Međutim, da bi se trajno uklonio problem, potrebno je pronaći uzrok i eliminisati ga – liječenjem, ali nadalje treba spriječiti mogućnost za nastanak preduslova za razvoj zadaha.
Uzroci
Intenzitet mirisa koji se normalno javlja pri izdisaju uobičajeno zavisi od: doba dana (ujutru je intenzivniji, pošto se noću luči manje pljuvačke, pa postoje uslovi za razvoj anaerobnih bakterija, koje stvaraju sumporna jedinjenja neprijatnog mirisa); starosti (intenzitet mirisa se povećava sa godinama) i gladi kod nekih ljudi.
Higijena – U usnoj duplji zbog loše higijena zuba i desni, oboljenja zuba, paradontopatije, afti, čirevi i infekcija u usnoj duplji, takođe, može da se javi neprijatan miris. Hrana koja ostaje u ustima, između zuba, predstavljaju mjesto na kojem se skupljaju bakterije koje stvaraju neprijatan miris.
Nakon stomatoloških intervencija, zbog raspadanja krvnog koaguluma ili kod postojanja oboljelih, polomljenih, karioznih zuba, gdje se raspada hrana pod dejstvom bakterija, nastaje neprijatan zadah. Ustanovljeno je da kod parodontopatije neprijatan zadah stvaraju mikroorganizmi koji žive u paradontalnim džepovima.
Suva usta – Suva usta su znak da se ne stvara dovoljno pljuvačke, koja služi za vlaženje i čišćenje usne duplje. U toku sna se luči manje pljuvačke, pa to može biti razlog nastanka „jutarnjeg zadaha“. Radi smanjenja ovog uticaja poželjno je spavati zatvorenih usta. Kada nema dovoljno pljuvačke koja prirodno čisti usta, na gornjoj strani jezika mogu da se nakupe odumrle ćelije sluzokože, bakterije čijim rapadanjem nastaje neprijatan miris.
Suva usta nastaju i kao posljedica upotrebe nekih lijekova (antidepresivi, antihistaminici, antiholinergici) ili kao simptom drugih oboljenja, npr. dijabetes, prehlada. U menopauzi je smanjeno lučenje pljuvačnih žlijezda, pa usta mogu ostati suva.
Pušenje – miris duvana se osjeća satima poslije pušenja
Hrana – Unošenje određene hrane, alkoholnih pića, lijekova (bijeli i crni luk, riba, neka alkoholna pića)
Dehidriranje organizma – povišena temperatura, proliv, povraćanje
Oboljenja disajnih organa – infekcije sinusa, oboljenja bronhija i pluća, ždrijela, krajnika
Oboljenja organa za varenje – gorušica, hijatus hernija
Provjera
Da se ne bi desilo da osoba koja ima zadah iz usta posljednja sazna za to, postoje tehnike koje služe za provjeru zadaha iz usta.
Pitati člana porodice ili provjerenog prijatelja. Ustanovljeno je da zbog adaptacije čula mirisa osoba teško može sama odrediti da ima neprijatan zadah. Zato je korisno konsultovati navedene osobe.
Poližite dlan i pričekajte da vlaga ispari, nakon toga pomirišite kožu, ako koža ima zadah, to znači da on potiče od pljuvačke.
Duboko udahnite, prekrijte usta rukama, pa izdahnite i ponovo udahnite na nos (zatvorenih usta) da biste omirisali sopstveni zadah. Stomatolog vam može izmjeriti nivo sumpornih jedinjenja u zadahu upotrebom posebnog uređaja.
Liječenje
Obično se počinje sa upotrebom žvaka i bombona za osvježavanje daha (većina sadrži aromu mente) ili žvakanje lista mente, izbjegavanje hrane jakog mirisa i pušenja, češćim pranjem zuba, čišćenjem jezika (da bi se odstranile izumrle ćelije i bakterije), ispiranjem rastvorima za dezinfekciju usne duplje (Hexoral, Hibidex), čajem od žalfije, upotrebom konca za zube (najmanje jednom dnevno).
Osobe koje nose zubne proteze važno je da posebno brinu o održavanju higijene proteze, uveče obavezno izvadite protezu i temeljno je očistite prije ponovnog korišćenja ujutru. Rastvori za ispiranje usta često sadrže alkohol koji može dodatno isušivati usnu duplju, pa se savjetuje upotreba bezalkoholnih preparata. Biljni lijekovi koji se mogu koristiti za ispiranje usta su: čaj od žalfije, nane, kantariona.
Šoljica zelenog ili crnog čaja osvježava dah, jer sadrži polifenole, koji sprječavaju nastanak bakterija koje uzrokuju zadah iz usta. Utvrđeno je da je upotrebom zelenog ili crnog čaja nivo sumpornih jedinjenja u usnoj duplji smanjen za 30%. Sljedeći nivo u održavanju zubne higijene je upotreba interdentalnih četkica (za čišćenje prostora između zuba) i oralnih tuševa.
Ako ove higijensko-dijetetske mjere ne daju rezultate, treba ustanoviti uzrok koji dovodi do stvaranja neprijatnog zadaha i njegovom eliminacijom riješiti problem. U slučaju postojanja pokvarenih ili polomljenih zuba treba se što prije obratiti stomatologu, jer su ova mjesta idealna za zaostajanje hrane i razvoj bakterija.
Kod suvih usta, treba uzimati što više tečnosti i koristiti kisele sokove (iscijeđen limun, pomorandža), bombone, žvake i drugu kiselu hranu, radi stimulacije lučenja pljuvačke. Ako uzrok zadaha nije u usnoj duplji, provjeriti postojanje skrivenih infekcija ždrela, krajnika, sinusa dodatnim ispitivanjima koje vrši lekar specijalista.
Prevencija
Sprečavanje pojave neprijatnog zadaha sprovodi se:
Pravilnom higijenom usne šupljine – redovno pranje zuba, upotreba zubnog konca, rastvori za ispiranje usta, čišćenje jezika.
Redovnim kontrolama kod stomatologa – trebalo bi jednom u šest meseci. Na taj način na vrijeme se može sprječiti razvoj oboljenja zuba i desni.
Održavanjem vlažnosti usta – pijte dosta tečnosti, jedite kiselo voće, pijte sokove od cijeđenog limuna i pomorandže, jer sve kisele namirnice stimulišu lučenje pljuvačke.
Izvor: Apostolski Dental centar
