Više od 90% odraslih osoba su tokom svog života inficirani virusom herpes simplex-a. On postoji prikriven, najčešće uz nervna vlakna, da bi se u trenutku pada odbrambenih sposobnosti organizma (poslije stresa, iscrpljenosti, bolesti, gladovanje, izlaganje suncu) aktivirao i izazvao promjene na usnama i koži oko usta, popularno nazvanih “groznica” (povratni herpes). Antibiotici tu ne pomažu.
Prva infekcija ovim virusom se događa dosta rano i uglavnom prolazi bez simptoma. Kod manjeg broja djece primarna infekcija se javlja u vidu burnog opšeg oboljenja (struči nazivgingivo-stomatitis herpetica) između prve i četvrte godine života, uglavnom od proljeća do jeseni. Prenosi se kapljičnim putem u kontaktu sa osobama koje imaju aktivirani povratni herpes.
Herpetični stomatitis je opšte oboljenje i počinje nespecifiиnim simptomima poput malaksalosti, glavobolje, uznemirenosti, gubitka apetita i povišene temperature koja može da se penje i preko 40C. Zatim dolazi do otežanog gutanja, i promjena na koži i sluznici usta. One se u početku prepoznaju kao crvenilo nepca i grla i mogu da se protumače kao angina, a primjena antibiotika može da ima i nepovoljno dejstvo. Već poslije nekoliko dana se razvija puna klinička slika oboljenja.
Tada su usta u cjelosti zapaljena, i na sluznici i na koži se javljaju sitni mjehurovi koji su u grozdovima. Oni brzo prskaju i stvaraju ranice po ustima. Od afti se razlikuju po tome što se javljaju i na desnima, koje su veoma osjetljive i krvare i na najmanji dodir. Na koži oko usta ranice se prekrivaju malim krasticama, koža je ispucala i bolna. Dramatična klinička slika zabrinjava roditelje, a često zbunjuje i manje iskusne ljekare.
Poseban problem je osjetljivost sluznice i kože koja sprječava dijete da se normalno hrani i može još više da iskomplikuje opšte stanje. Herpetični stomatitis, ma koliko izgledao zabrinjavajuće, u najvećem broju slučajeva nema ozbiljnije posljedice. Uglavnom traje od 7 do 10 dana kada se ranice povlače. Osnovni zadatak stomatologa i pedijatra je da na vrijeme ispravno dijagnostikuju oboljenje.
Opšta terapija je ista kao i kod svih virusnih bolesti: dosta tečnosti, vitamini (multivitamini i vitamin C), kašasta ishrana koja nije masna i bogata šećerima. Sredstva za snižnje temperature i bolova prepisuje pedijatar. Antibiotici nemaju efekta i prepisuju se samo u slučajevima pojave bakterijskih komplikacija. Cilj opšte terapije je da se podigne imunitet i spriječi razvoj komplikacija. Iako su one rijetke, neophodno je da dijete bude pod kontrolom kako bi se izbjegao bilo kakav rizik.
Od lokalnih komplikacija značajno je širenje infekcije po koži ruku i ostalih dijelova lica, a posebno na očiju, pa je poželjno da se onemogući djetetu da ih dodiruje. Najčešća komplikacija u ustima je razvoj gljivice Candide albicans što se može vidjeti po belim naslagama na jeziku. Gljivice se posebno razvijaju poslije upotrebe antibiotika. Treba što ranije započeti lokalnu terapiju! Usta se ispiraju (čiste sa navlaženom gazicom) blagim antiseptičnim rastvorima: hidrogen, acidum borici, žalfija i sl. Poželjan je i rastvor sode bikarbone da bi se spriječio razvoj gljivica.
Ako se one razviju prepisuju se i sredstvo protiv njih (npr. Nystatin). Rastvorima za ispiranje se dodaje i Panthenol, koji predstavlja vrstu vitamina i pomaže zarastanje ranica na sluznici. Natapanje usta može da sprovodi stomatolog, ali se preporučuje i roditeljima da to više pute dnevno rade kod kuće pomoću gazice ili vate namotane na dršku od kašike ili drvene špatuje (drška za sladoled).
Ako se odmah započne ova terapija, brzo dolazi do olakšanja i dijete može lakše da je de unosi tečnosti što je od izuzetnog značja za jačanje odbrambene snage organizma. Mogu da se koriste i pojedini lijekovi koji sprječavaju širenje virusa, ali su oni efikasni samo ako se uzimaju u samom početku bolesti. Njih prepisuje pedijatar. Na herpetični stomatitis može da liči AFTOZNI STOMATITIS, kada se po ustima javlja veliki broj sitnih ranica sličnog izgleda, ali ne u tolikom broju.
Za afte nije utvrđen tačni uzročnik, rijetko su praćene opštim promjenama i zapaljenjem ostalih dijelova sluznice i nikada se ne javljaju na desnima. U zadnjim dijelovima usne duplje, na nepcu i ždrijelu, ponekada se javlja virusno oboljenje izazvano virusom koksaki- HERPANGINA.
Simptomi su mnogo blaži i ranice su rijetke u prednjim dijelovima usta i na desnima. Infekcije ovim virusom su u posljednje vrijeme relativno česte i mogu da budu praćene ozbiljnim komplikacijama na srcu, pa je uvijek potrebno odvesti dijete kod lekara i preduzeti sve moguće mjere da se podigne njegov imunitet (vitamini, zdrava ishrana, i dr). Izvor: dr Jovan
