Sindrom pekućih usta (SPU) opisuje se kao pekući osjećaj jezika i/ili sluzokože usta i usana bez vidljivih promjenama na sluzokoži usta. Oboljeli pacijenti javljaju se stomatolozima žaleći se na više problema, uključujući pečenje, suvoću i promjenu ukusa.
Žalbe na račun SPU se češće dobijaju od žena, pogotovo nakon menopauze. Smatra se da je od SPU boluje oko 5% populacije i to uglavnom osoba starijih od 60 godina. Uzroci SPU su višestruki i ostali su nedovoljno rasvjetljeni. Pacijenti koji pate od SPU su najčešće pregledavani od strane više doktora, uključujući ljekara opšte prakse, interniste, stomatologa, oralnog i maksilofacijalnog hirurga, specijaliste bolesti usta i dr.
Simptomi
Postoje brojni simptomi vezani za SPU ali koji nisu vezani za tačno određenu anatomsku lokalizaciju u ustima. U više od polovine pacijenata javljaju se bolni nadražaji, koji su spontani i za koje pacijent ne može da nađe uzrok. Bolne senzacije najčešće se javljaju na sluznici usta i to na više mjesta. To su najčešće prednje 2/3 jezika, prednji dio tvrdog nepca i sluzokoža donje usne. Koža lica najčešće nije zahvaćena. Kod većine pacijenata bol i pečenje gube se u toku noći i pojavljuje se tek tokom ranog ili kasnijeg jutra.
Tokom dana oni se pojačavaju i dostižu svoj maksimum u kasno poslije podne. Takođe se, kao simptom, javlja i kserostomija, odnosno suvoća usta. Ovaj simptom javlja se u oko 50% oboljelih. Pored ovih simptoma, često dolazi i do promjena u čulu ukusa. Promjene se javljaju u oko 2/3 obolelih i sastoje se u perzistirajućim ukusima (gorko, “metalno” ili oba). Ove promjene mogu se ogledati samo u vidu slabljenja čula ukusa.
Lokalni uzroci
Iako su se mnogi faktori krivili za nastanak ovog oboljenja, oni su uglavnom osporavani. Prema nekim istraživanjima najveći krivac za nastanak SPU jesu mobilne proteze, koje svojim neprikladnim odnosom dovode do stvaranja pekućih senzacija. Mana ovakvim istraživanjima je to da se čak i poslije korekcije takvih proteza i/ili izrade novih, SPU i dalje održao.
Drugi faktor, koji može dovesti do stvaranja ovog sindroma, jeste materijal od koga se izrađuju proteze. Zapravo, metil-metakrilat ima potvrđeno alergijsko dejstvo. Tako, u slučajevima gdje je došlo do pojave eritema sluzokože, indikovana je promjena materijala od kojeg je izrađena proteza (npr. sa metalom). Tada dolazi do djelimičnog ili potpunog gubitka simptoma.
Međutim, u slučajevima gdje nema znakova kontaktnog dermatitisa, promjena materijala uopšte neće imati uticaja na simptome SPU. Osjetljivost na amalgam je jedna od najčešćih medicinskih dijagnoza povezanih sa SPU. Pored amalgama, za restaruraciji zuba koriste se i zlato, platina, cink, galijum, indijum, kobalt, hrom, nikl, gvožđe i silicijum. Iako su prijavljeni slučajevi osjetljivosti na ove materijale, njihova tačna uloga u nastanku SPU nije jasno utvrđena. Simptomi galvanizma, takođe, mogu dati simptome slične onim u SPU.
Galvanizam prestavlja pojavu nastanka galvanskih struja u ustima pacijenta usljed prisustva različitih metala (npr. amalgamska plomba i metalo-keramički most). Nastanak ovakvih struja dovodi do pekućih senzacija sa ili bez matlnog ukusa u ustima. Situacija se popravlja čim se ukloni jedan od matela. Još jedan od faktora koji može dovesti do SPU jeste kandida. Međutim, često se dešava da je dijagnoza kandide zasnovana na rezultatima antigljivične terapije, a ne na osnovu mikrobiološke analize. Pored toga, neka istraživanja ukazuju da je kod čak 86% pacijenata sa SPU bez znakova kandide došlo do poboljšanja, poslije terapije antigljivičnim lijekovima.
Opšti uzroci
Mnogi sistemski faktori dovedeni su u vezu sa SPU, iako su za dosta od njih potrebna dodatna istraživanja kako bi se utvrdila njihova povezanost. Među najčešćim uzrocima UPS kod žena spominje se period menopauze odnosno hormonski poremećaj koji se javlja normalno u tom periodu. Oralne nelagodnosti zajedno sa SPU najčešće su prateći simptom menopauze.
Međutim, u brojnim istraživanjima nijedna terapija hormonima nije rezultirala poboljšanjem stanja. Anemija usljed nedostatka gvožđa kao i vitamina B kompleksa smatrani su kao mogući faktori u nastanku SPU. Prema rezultatima nekih istraživanja, čak 88% pacijenata je dobro reagovala na terapiju B vitaminom, dok po drugoj pacijenti uopšte nisu reagovali. Stoga, uloga vitamina B u etiologiji SPU ostaje nedovoljno istražena.
Dijabetes se, takođe, dovodi u vezu sa SPU. Smatra se da su pacijenti sa dijabetesom podložniji nastanku infekcija kandidom, koja izaziva simptome SPU. Takođe, zbog promjena koje se dešavaju u krvnim sudovima ovih pacijenata, snižava se prag za bol. Kako sindrom pekućih usta u većini slučajeva nema jasnu somatsku (telesnu) etiologiju, to se sve češće ispitivaju mogući psihološki faktori. Prema nekim studijama u preko 50% pacijenata sa SPU nađeni su psihičkih znaci.
Dijagnoza
Čim se ustanovi postojanje pekućeg osjećaja kao i osjećaj svraba treba uraditi temeljan pregled usne duplje. Tim pregledom se mogu utvrditi eventualno postojanje nekih lokalnih uzroka SPU. Na drugu stranu neki sistemski poremećaji, kao što su nedostatak gvožđa i vitamina B, mogu se lako utvrditi pregledom krvi.
Liječenje
Terapija SPU zavisi od dobro postavljenje dijagnoze i od jasno utvrđene etiologije. To zapravo znači da će terapija pre svega biti kauzalna tj. biće usmjerena ka uzroku. U slučajevima gde je etiologija i dalje nepoznata, koriste se nekoliko preparata, i to: rastvor 7% salicilne kiseline i 70% alkohola koji se nanosi na bolno mjesto u trajanju od 10 sekundi, rastvori lokalnih anestetika kao i triciklični antidepresivi (npr. Elavil, Tryptanol, Endep, Elatrol, Tryptizol, Trepiline, Laroxyl).
Mehanizam djelovanja ovih antidepresiva nije jasno utvrđen. Kod pacijenata kod koji ovaj sindrom perzistira duži period, većina se navikne na simptome i odustane od potrage za odgovarajućom terapijom, pogotovo ako stomatolog pokaže nadmenost ili nestrpljenje. Na kraju, ukoliko se čak i detaljnom pretragom ne dođe do odgovora o etiologiji SPU savjetuje se pacijentima posjeta psihologu, radi utvrđivanja nekih psihičkih problema, koji mogu biti uzrok ovakvim promjenama.
Izvor: Moj stomatolog
 opisuje se kao pekući osjećaj jezika i/ili sluzokože usta i usana bez vidljivih promjenama na sluzokoži usta.){kind=link}