Obavljanje stomatološke djelatnosti usko je vezano sa velikim rizikom od prenosa mikroorganizama između pacijenata i/ili pacijenata i stomatološkog osoblja. Sprječavanje širenja infektivnih oboljenja prilikom pružanja stomatološke zaštite je stručna i moralna obaveza cijelog stomatološkog tima (stomatologa, sestara, tehničara). Takođe je i zakonskim propisima određena odgovornost svakog člana tima za sprovođenje mera kontrole infekcije ali i kontinuirane edukacije u toj oblasti. Stomatološka doktrina zahtijeva pristup svakom pacijentu kao potencijalnom izvoru zaraze i pravilno sprovođenje higijensko-preventivnih mjera od strane kompletnog tima kako bi zaštitili svakog pacijenta ali i sebe same.
Stari izazovi u modernoj praksi
Današnja stomatologija karakteriše se uvođenjem sve savremenijih visokotehnoloških instrumenata u svakodnevnu praksu. Ipak, tehnički napredak i uvođenje informacionih tehnologija koje vodi ka digitalizaciji stomatologije donosi i nove izazove po pitanju eliminisanja mogućnosti prenosa infekcije. Naime, povećanjem broja, agresivnosti i otpornosti mikroorganizama rizici u zdravstvenom radu postaju sve veći i složeniji. Sa druge strane, sve modernija oprema i instrumenti uslovljavaju modifikaciju i prilagođavanje metoda dezinfekcije i sterilizacije novim, sofisticiranim materijalima i sklopovima. Sredstva i postupci za dezinfekciju i sterilizaciju moraju u isto vrijeme biti dovoljno efikasni u uništavanju mikroorganizama a da istovremeno ne oštećuju skupu opremu, materijale i površine na kojima se primenjuju. Takođe, preparati koji se koriste pre svega moraju biti neškodljivi za pacijente i osoblje ali istovremeno i ekološki prihvatljivi.
Poštovanje standarda i protokola
S obzirom na složenost zahtjeva koje moraju da ispune razvijen je niz standarda i protokola koji određuju kvalitet preparata i postupaka za dezinfekciju i sterilizaciju u oblasti medicine. Ovi standardi su posebno razvijeni za upotrebu u medicinskoj oblasti i dosta su strožiji i zahtevniji od standarda za dezinfekciju u npr. domaćinstvima i industriji. Međutim, realnost je da se u današnje vrijeme na tržištu proizvoda za zdravstvo može naći niz preparata koji su po namjeni deklarisani za dezinfekciju ali koji ne ispunjavaju specifične standarde za medicinsku upotrebu. Ovakva situacija naglašava obavezu zdravstvenih radnika da pravilno odaberu sredsta koja će zadovoljiti sve potrebne kriterijume. Sa obzirom da je uvijek značajan faktor i ekonomska računica trebalo bi reći da u ovoj oblasti ne važi da je najskuplje uvijek i najbolje već se pravilnim izborom može dobiti odgovarajući kvalitet po pristupačnoj cijeni. Već je organizacija novih ili renoviranje starih stomatoloških radnih mjesta ili nabavljanje osnovne opreme dobra prilika da se poštovanjem odgovarajućih tehničkih protokola olakša, ubrza i u finansijskom smislu racionalizuje kasniji rad.
Prilagođavanje i usvajanje novih znanja
Kako bismo bili u mogućnosti da pratimo i primenimo najsavremenije protokole u kontroli infekcije potrebno je da inoviramo i usavršavamo dosadašnjim obrazovanjem stečena znanja i veštine. Kroz programe učenja na fakultetima i u školama većinom se dobijaju opšta znanja o ovoj oblasti uz ne baš jasno definisanu pojedinačnu odgovornost koju ima svaki član stomatološkog tima. Sa druge strane, bitno je opšta znanja pretočiti u praktičnu primjenu prilagođenu svakom konkretnom radnom mjestu. Međutim, praktična primjena preporuka o kontroli infekcije koju imamo prilike da vidimo tokom školovanja prilagođena je uslovima ustanova u kojima obavljamo praktičnu nastavu što je uglavnom različito od uslova u ordinacijama u kojima većina zdravstvenog osoblja radi posle školovanja. Zato savremeni pristup podrazumijeva da svaka ustanova, ordinacija, laboratorija ima svoj individualno izrađen i prilagođen protokol kontrole infekcije kojim se detaljno definiše primjena opštih pravila i smjernica u konkretnim uslovima.
Kvalitetna kontinuirana edukacija
Osavremenjivanje i poboljšanje prakse može se postići kroz dobro osmišljene programe kontinuirane medicinske edukacije. Potreba za kvalitetnom dodatnim obrazovanjem već je prepoznata u zemljama zapadne Evrope kroz obavezu svakog zdravstvenog radnika da godišnje određeni broj časova i bodova edukacije posveti samo ovoj oblasti. Pri tome, od posebnog je značaja da sadržaj tih programa bude zasnovan na doktrinama i preporukama relevantnih svjetskih institucija u ovoj oblasti kao što su Svjetska zdravstvena organizacija ili evropski i američki Centar za kontrolu bolesti i prevenciju. Kod nas se, takođe, trudimo da organizujemo adekvatne programe kontinuirane medicinske edukacije koji su verifikovani od zvaničnih akreditacionih tijela. Kroz uspješno sprovođenje kurseva, seminara i radionica u ovoj oblasti, proteklih par godina, vidjeli smo spremnost kolega da usvajaju nove protokole i preporuke i da su sve više svjesni važnosti ove oblasti i potrebe da svoj rad učine efikasnijim i kvalitetnijim.
Ass dr sci. Bojan Dželetović na Klinici za bolesti zuba, Stomatološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu učestvuje u izvođenju nastavne i zdravstvene djelatnosti, organizuje programe kontinuirane edukacije, ima naučno zvanje – naučni saradnik, član je stručnog tima u Centru za osobe sa posebnim potrebama.
