Prevencija krvnoprenosivih infekcija u stomatologiji je veoma složena i uključuje niz elemenata.
Osnovu za dobru prevenciju čine, pored postojećih zakonskih rješenja, dostupnih naučno-utemeljenih stručnih preporuka i vodiča, posvećenost menadžmenta zdravstvenih ustanova politici prevencije i kontrole zaraznih bolesti kako među pacijentima, tako i među zdravstvenim radnicima.
Tako bi svaka zdravstvena ustanova, uključujući i stomatološke ordinacije, morala da ima pisani protokol za sprovođenje mjera prevencije i kontrole zaraznih bolesti, kao i identifikovan i edukavan personal, koji će sprovoditi mjere prevencije i kontrole.
Mjere zaštite od krvnoprenosivih infekcija
Zaštitne mjere od krvnoprenosivih infekcija obuhvataju specifičan vid zaštite i nespecifične zaštitne mjere. Specifična zaštita je vakcina i ona postoji samo za HBV, ali ne i za HCV i HIV.
Nespecifične mjere zaštite podrazumevaju zaštitu stomatološkog osoblja, zaštitu pacijenata, specifičan odnos u radu sa kontaminiranim instrumentima i specifičnu higijenu radnih površina i opreme u ordinaciji i zbrinjavanje medicinskog otpada.
Zaštita osoblja uključuje:
*koristiti jednokratne rukavice i zaštitne maske, koje je potrebno mjenjati poslije svakog pacijenta ili tokom procedure ako se primijeti njihovo oštećenje. Za oralne hirurške intervencije koristiti hirurške rukavice;
*pranje ruku neposredno prije stavljanja i odmah poslije skidanja rukavica, brisati ruke kompresom za jednokratnu upotrebu ili sušiti toplim vazduhom;
*koristiti zaštitne naočare, odnosno vizir;
*ruke dezinfikovati namjenskim dezinficijensima;
*obavezno korišćenje koferdama prilikom endodontske, odnosno restaurativne procedure.
Sve oštre predmete treba smatrati zaraznim i tako postupati sa njima. Izbjegavati vraćanje zaštitnih kapica na iglu, dodavanje igala i drugih oštrih predmeta.
Uklanjati ih u kutije čvrstih zidova, koji ne mogu da budu probijeni, a koje moraju da budu jasno obilježene da sadrže opasan otpad te da su smještene što je moguće bliže mjestu sprovođenja intervencije.
Da bismo zaštitili pacijente potrebno je koristiti plastične čase i sisaljke za jednokratnu upotrebu, jednokratne papirne komprese i nastavke za puster.
Rad sa kontaminiranim instrumentima podrazumijeva bacanje svih instrumenata za jednokratnu upotrebu nakon korišćenja prema pravilima odlaganja medicinskog otpada. Instrumente za višekratnu upotrebu potopiti u namjenski dezinficijens prema uputsvu proizvođača.
Dezinficijenti koji se preporučuju za stomatološke instrumente su: 2% glutaraldehid – 10 minuta na sobnoj temperaturi; 5% formaldehid 60 minuta na sobnoj temperaturi, 10% formaldehid- 15 minuta na sobnoj temperaturi , NaOCL -30 minuta na sobnoj temperaturi.
Isprati instrumente vodom i potopiti ih u ultrasoničnu kadicu sa dezinficijensom. Ponovno ispiranje vodom i priprema za sterilizaciju. Priprema podrazumijeva da se posuše instrumenti, pakuju u odgovorajuće folije i kutije za sterilizaciju.
Nasadne istrumenete obavezno podmazati prije sterilizacije, zbog njene efikasnosti i trajnosti istrumenata. Preporučuje se korišćenje autoklava klase B (mogućnost sterilizacije svih vrsta instrumenata, materijala i opreme u stomatološkoj praksi).
Potrebno je kontrolisati sterilizaciju mehaničkim i hemijskim indikatorima sterilizacije (svako pakovanje), a biološkim indikatorima (bar jednom nedeljno). Svi instrumenti koji se koriste u ordinaciji dentalne medicine čuvati upakovane prema uputstvu proizvođača folija i kesa za pakovanje instrumenata ili u metalnim kutijama u kojima su sterilisani (suva sterilizacija) da bi ostali sterilni.
Mnoga istraživanja potvrđuju da kontinuirane edukacije o postupcima sterilizacije daju bolje rezultate u pogledu efikasnosti same sterilizacije, a sve sa ciljem sprečavanja prenošenja infekcija u stomatološkim ordinacijama.
Sve radne površine, opremu i dijelove stolice prebrisati odgovarajućim dezinficijensom (prema uputstvu proizvođača), poslije svakog primljenog pacijenta. Koristiti 2% rastvor glutaraldehida u trajanju od 10 minuta ili 10%-tni NaOCL u trajanju od 10 minuta.
Obavezna je dezinfekcija crijeva sistema za aspiraciju odgovarajućm dezinfisijenom i čišćenje podova i zidova stomatološke ordinacije odgovarajućim dezinfijensom, nakon završetka radnog vremena.
Adekvatnim sprovođenjem mjera pranja, dezinfekcije i sterilizacije medicinske opreme, pribora odnosno instrumenata koji mogu biti kontaminirani tjelesnim tečnostima, smanjuje se mogućnost širenja krvno-prenosivih infekcija sa pacijenta na pacijenta, kao i mogućnost zaražavanja stomatološkog osoblja.
Autorka je specijalizant dječije i preventivne stomatologije Univerzitet u Istočnom Sarajevu (Medicinski fakultet Foča)
