Redovni odlasci stomatologu su izuzetno bitni. Posebno si bitni ako bolujete od još nekog oboljenja. Isto tako veoma je važno i to da pacijenti upoznaju svog stomatologa sa oboljenjima koje ima, kao i sa terapijama koje koristi.
Poboljšani uslovi života, odustajanje od loših navika ali i napredak u medici uticali su na produženje ljudskog vijeka. Kako se životni vijek produžio, samim tim porastao je u broj ljudi sa hroničnim bolestima. Danas se stomatolog susreće sa većim brojem pacijenata kod kojih je zbog prisustva hroničnih oboljenja neophodno preduzeti posebne mjere predostrožnosti prilikom planiranja i izvođenja stomatoloških intrvencija.
Pored anamneze, često su neophodne i dopunske laboratorijeske analize, a takođe je neophodna i saradnja stomatologa sa ljekarom koji liječi osnovno oboljenje pacijenta u cilju sprovođenja neophodne medicinske terapije kako prije tako u toku alii nakon same stomatološke intervencije. Kada se govori o pacijentima rizika, oni su mnogobrojni, ali ovdje ćemo pomenuti najčešća oboljenja koja u praksi naše pacijente svrstavaju upravo u grupu rizičnih pacijenata.
Stomatološki tretman pacijenata sa arterijskom hipertenzijom
Stalni porast pacijenata sa arterijskom hipertenzijom predstavlja sve veću problematiku I prilikom njihovog stomatološkog zbrinjavanja. Ovo oboljenje često prate i mnogobrojne komplikacije na drugim organima (srce, bubrezi, mozak), te ovi pacijenti zauzimaju posebno mjesto i zahtjevaju poseban stomatološki tretman.
Prilikom anamneze neopohodno je sazanti da li se radi o kontrolisanoj hipertenziji (pacijent redovno uzima terapiju, odlazi na redovne kontrole) ili se radi i nekontrolisanoj hipertenziji. Ukoliko se radi o teškom obliku bolesti (vrijednosti krvnog pritiska 180/110mmHg i više) intervenciju treba odložiti i obaviti konsultacije sa pacijentovim ljekarom. Ukoliko se radi o blagom obliku hipertenzije (vrijednosti krvnog pritiska 140-159/90- 99mmHg) ili o umjerenom obliku (vrijednosti krvnog pritiska 160-179/100-109mmHg) svaku stomatološku intervenciju je moguće sprovesti.
Treba imati na umu da stomatološka intervencija kod pacijenata izaziva strah i stres što dodatno može povećati krvni pritisak tako da je neophodno pri radu sa ovim pacijentima zadobiti povjerenje I na taj način uticati na smanjenje stresa i straha. U slučaju potrebe, kod veoma uplašenih pacijenata, mogu se primijeniti i oralni anksiolitici (jedna tableta benzodiazepina oralno jedan sat prije intervencije) ili kod jače izraženog straha može se planirati i izvođenje intravenske sedacije. Kod ovih pacijenata nije kontraindikovana primjena anestetika, jer će anestetik svakako smanjiti bolnost pri radu, te se i na taj način smanjuje stres. Bitno je naglasiti da se lokalni anestetički rastvor ne deponuje intravenski.
Stomatološki tretman pacijenata sa oboljenjem endokarda
Endokarditis po definiciji predstavlja infektivnu bolest u kojoj određeni mikrobiološki agens vrši invaziju na endotep srca, što se manifestuje groznicom, pojavom srčanih šumova I splenomegalijom. Endokarditis se na osnovu prisutnih simptoma, početka bolesti i komplikacija dijeli na:
1) akutni- čiji je najčešći uzročnik Staphylococcus auresu;
2) subakutni-dešava se na terenu strukturno izmjenjene valvule najčešće pod uticajem Staphylococcus viridans;
3) hronični-traje više mjeseci, a uzročnici su najčešće Legionella i Brucella.
Kako određene stomatološke intervencije izazivaju bakerijemiju (npr. otvaranje i najmanjih krvnih sudova usljed povrede gingive), cilj stomatologa je da upravo spriječi tranzitornu bakterijemiju primjenom određenih antibiotika. Standardna profilaksa odraslih podrazumijeva primjenu 2g amokiscilina oralno 1h prije intervencije.
Ukoliko nije moguća oralna primjena ordinira se ampicillin u dozi od 2g i.m. ili i.v. 30 minuta prije intervencije. U slučaju alergije na penicilin neophodna je profilaksa klindamicinom u dozi od 600mg 1h prije intervencije, cefaleksinom u dozi od 2g 1h prije intervencije ili eventualno eritromicinom u dozi od 2g 1h prije intervencije. U slučaju da se nepinicilisnki preparati ne mogu uzimati oralno, klindamicin se ordinira u dozi od 600mg i.m. ili i.v. 30 minuta prije intervencije. Profilaksa za djecu sastoji se u primjeni amoksicilina u dozi od 50mg/ kg oralno 1h prije intervencije. Ukoliko dijete ne može oralno da primi antibiotik ili postoji alergija na penicilin, ordinira se klindamicin u dozi od 20mg/kg i.v. 30 minuta prije intervencije.
Stomatološki tretman pacijenata sa šećernom bolseti (diabetes mellitus)
Po definiciji diabetes mellitus je hronično oboljenje praćeno poremećajem metabolizma ugljenih hidrata, lipida i proteina uslijed apsolutnog ili relativnog nedostatka insulina. Ono što je karakteristično za ovaj tip oboljenja jesu i oštećenja kako na velikim krvnim sudovima (makroangiopatija), tako i na malim krvnim sudovima (mikroangiopatija).
Sve stomatološke intervencije kod ovih pacijenata treba da se izvode poslije doručka i redovno uzete terapije, bilo da se radi o insulinskoj ili terapiji oralnim antidijabeticima. U toku rada je potrebno obezbijediti potpunu bezbolnost što se postiže lokalnim anestetičkim rastvorima sa adrenalinom. U toku intervencije potrebno je stalno održavati verbalni kontakt sa pacijentom, a u slučaju pojave hipoglikemije odmah prekinuti intervenciju, pacijentu dati zaslađen voćni sok, parče čokolade ili 50ml 50% rastvora glukoze, dok je primjena insulina kontraindikovana.
Stomatološki tretman pacijenata sa izmijenjenom funkcijom tireodne žlijezde
Tireoida žlijezda predstavlja jedan od najkompaktnijih organa u organizmu. Hormoni ove žlijezde ispoljavaju raznovrsne biohemijske i fiziološke efekte na veliki broj tkiva. Prije svega optimalna koncentracija je neophodna za rast i razvoj jedinke posebno centralnog nervnog sistema. Izmijenjena funkcija može biti u vidu hiper i hipotoreoidizma. Kada su upitanju pacijenti sa hipertireoidizmom koji je kontrolisan, može se izvoditi bilo koja intervencija, dok nekontrolisani oblik predstavlja kontraindikaciju za stomatološki tretman.
Ova grupa pacijenata je posebno osjetljiva na stres, te se preporučuje poštovanje protokola za smanjenje stresa. Također se preporučuje upotreba anestetika bez adrenalina kao vazoknstriktora. Kao alternativa može se koristiti anestetik koji kao vazokontriktor sadrži felipresin. Također se ne preporučuje upotreba preparata joda i jodoforma. Ukoliko pacijent sa hipertireozon ima dentogenu infekciju, nakon opservacije treba ga uputiti kod endokrinologa jer infekcija može dovesti do tireodine bure.
Stomatološki tretman pacijenata sa hroničnom bubrežnom insuficijencijom
Hronična bubrežna insuficijencija nastaje kao posljedica postepenog, progresivnog I ireverzibilnog smanjenja glomerularne filtracije. Jedna od metoda liječenja ovog oboljenja jeste dijaliza. Proces dijalize izvodi se najčešće 3 puta nedjeljno, a za izvođenje ovog vida terapije neophodno je sprečavanje koagulacije u ekstrakorporalnom krvotoku i u te svrhe se koristi heparin. Ukoliko bi se u vremenskom interval intenzivnog heparinskog djelovanja izvršila ekstrakcija zuba ili neka krvava intervencija javilo bi se produženo krvarenje.
Da se to ne bi desilo neophodno je intervencije zakazati 6-8h prije ili poslije procesa dijalize. Najjednostavnije je inervencije izvoditi u međudanima kada pacijent nija na dijalizi.
Ukoliko se poslije neke intervencije javi produženo krvarenje koje u ambulantnim uslovima traje duže od 4h neophodna je nefrološka kontrola. Kako je kod ovih pacijenata izmjenjena funkcija bubrega, ograničena je upotreba antibiotika koji se izličuju putem bubrega (aminoglikozidi, penicilini u visokim dozama, cefalosporini). Posebno treba naglasiti da je ova grupa pacijenata izložena oboljenju od hepatitisa B i AIDSa te je neophodna posebna zaštita osoblja, kao i pravilna dezinfekcija I sterilizacija instrumenata.
Stomatološki tretman pacijenata sa stabilnom i nestabilnom anginom pektoris
Angina pektoris podrazumijeva nelagodnost u grudima ili okolini, česta je iridacija bola duž ulnarne površine lijeve ruke, u desnu ruku ili duž spoljne površine obje ruke, dok se bol iznad mandibule rjetko javlja. Bitno je naglasiti da anginozni bol kod stablni angine traje do 30 minuta, osim ako pacijent nema infakrt miokarda ili neki poremećaj ritma. Za razliku of stabiln angine kod koje se bol javlja pri izrazitom naporu, kod neatabilne angine bol se javlja i poslije minimalnog napora, u miru ili čak i noć, učestalo i prolazi tek poslije nekoliko doza nitroglicerina.
Iz tog razloga kod pacijenata koji boluju od neatabilne angine neophodna je konsultacija sa pacijentovim ljekarom. Bitno je naglasiti da je u radu sa ovom grupom pacijenata veoma važno umanjti stres koji izaziva stomatološka intervencija. Stres se može umanjti i primjenom oralnih sedativa jedan sat prije intervencije. Anestetik izbora je lidokain sa adrenalinom, dok je kontraindikovana primjena traka impregniranih adrenalinom.
Ukoliko ipak u toku intervencije pacijent dobije anginozni bol, sam postupak je sljedeći:
*prekida se intervencija i pacijent se postavlja u polusjedeći položaj;
*ordinira se jedna lingvaleta nitroglicerina pod jezik. Ako bol ne popušta u roku od tri minuta postupak ponoviti, ali najviše 3 puta;
*dati pacijentu da sažvaće jednu tabletu asprina ili andola (325mg);
*dati kiseonik preko maske (4-5litara u minuti);
*kontrolisati vitalne parametre (ukoliko nakon davanja nitroglicerina pritisak padne ispod 90/50mm Hg pozvati hitnu medicinsku pomoć);
*ako poslije treće doze nitroglicerina bol ne popusti, pretpostaviti da se radi o infarktu miokarda;
*odmah pozvati hitnu medicinsku pomoć;
*stalno pratiti vitalne znake;
*bol ublažiti analgetikom;
*ukoliko nastupi srčani zastoj odmah započeti sa mjerama kardiopulmonalne reanimacine.
Stomatološki tretman pacijenata koji su preležali infarkt miokarda
Anamneza kod ovih pacijenata predstavlja veoma bitnu stavku iz razloga što izvođenje stomatološke intervencije nosi rizik od akunte egzacerbacije bolesti, ali isto tako moguće je I izraženo krvarenje ukoliko je indikovana krvava ibervencija, a pacijent se nalazi na oralnoj antikoagulantnoj i/ili antiagregacionoj terapiji. Od oralnih antikoagulantnih medikamenata najčešće se primjenjuju varfarin, sintrom, dok se od antiagregacionih medikamenata najčešče primjenjuje aspirin.
Današnja doktrina podrazumijeva da kontinuiranu oralnu antikoagulantnu odnosno antiagregacionu terapiju, u cilju ekstrakcije zuba i oralnohirurskih intervencija, stomatolog sam nikad ne koriguje ili obustavlja terapiju. Neopohodno je da se kod ovih pacijenata prije ekstrakcije ili drugih oralnohirurških intervencija provjeri protrombinsko vrijeme putem INR testa ne starijim od 24h. Terapijske vrijednosti INR se kreću od 2 do 4, dok bi postizanje većih vrijednosti moglo izazvati spontana krvarenja.
Ukoliko je vrijednost INR ispod 2,5 ekstrakcija zuba i oralnohirurške intervencine se mogu izvoditi bez posebne pripreme pacijenta. Ukoliko su vrijednosti već od 2,5 do 4 obavezna je kosultacija sa nadležnim ljekarom u cilju pripreme pacijenta za intervenciju. Takođe, treba naglasati da se stomatološke intervencije kod pacijenata koji su preležali infarkt miokarda ne trebaju izvoditi u periodu od šest mjeseci od infarkta.
Izvor: DenTBiH
