Danas se zna da su radnici različitih privrednih grana izloženi štetnom uticaju sirovina s kojima rade ili tehnološkog načina rada. Taj štetni uticaj izaziva oboljenja usne duplje (usana, obrazne sluznice, jezika, pljuvačnih žlijezda), zuba (gleđi i dentina) i potpornih tkiva zuba (gingive, periodonta, alveolarne kosti i čeljusti).
Mehaničke povrede
One mogu nastati zbog loše navike pridržavanja nekih predmeta zubima, kao što su ekseri u postolarskom zanimanju ili iglica u krojačkom zanimanju te odgrizanje konca zubima. Na zubima tih radnika tokom dužeg rada javljaju se defekti na gleđi različite veličine i oblika, zavisno od oblika predmeta koji se držao među zubima.
Radnici u staklarskoj industriji (duvači) te svirači duvačkih instrumenata, zbog oslanjanja usnika instrumenta, imaju nepravilno trošenje gleđi prednjih zuba, a lokalizacija tih defekata zavisi od načina oslanjanja tih instrumenata u ustima.
Otrovi
Pojava toksičnog stomatitisa (upale sluznice usta) može biti posljedica dugotrajnog i stalnog kontakta s metaloidima (arsen, antimon, bizmut) i teškim metalima (živa, olovo, talijum). Toksična oštećenja tkiva u ustima mogu izazvati i fosfor, bakar, srebro, jod i dr. Ti otrovi, uneseni vazduhom, direktno dolaze u krvotok, zaobilaze jetru i njenu zaštitnu ulogu i tako su jače toksični. Njihova toksičnost zavisi od hemijskog oblika u kojem se pojavljuju (olovni sulfid slabo je topiv u tečnosti tkiva, pa je tako i slabo toksičan, nasuprot olovnom oksidu, koji je jako topiv, a onda i jako toksičan). Poznato je da su toksična oštećenja živom puno veća u tehnološkom procesu kada se živa zagrijava. Teški metali i njihove soli izazivaju oštećenja organa pri njihovom izlučivanju, a kako se izlučuju i pljuvačkom, nastaju najteža oštećenja oralnih tkiva.
Olovo, bizmut i živa talože se na ivicama gingive, ali i u ostalim mekim tkivima usta, i tako stvaraju vidne karakteristične pigmentacije. Deponiranje teških metala u tim tkivima i oštećenja koja uzrokuju ti metali stvaraju uslove za razvoj sekundarne infekcije.
Trovanje živom najčešće se javlja u proizvodnji termometara, krzna, hemijskoj industriji i industriji insekticida.
S olovom se najviše susreću soboslikari, slovoslagači, radnici u industriji akumulatora ili topionicama olova. Unošenje samo 0,5 mg olova dnevno izaziva neželjene posljedice. Na krajevima gingive javlja se plavi rub. Bakar i njegove legure daju na sluznici usta promjene zelene boje. Kod trovanja srebrom nalazimo kestenjaste pigmentacije, a antimon daje crne.
Na ovom mjestu treba pomenuti i oštećenja koja se javljaju kod profesionalnih i amaterskih sportaša. Svi sportovi koji se odvijaju u bazenima, zbog hlora u vodi, dovode do pojave erozija zuba tih sportista.
Naporne sportske aktivnosti, zbog gubitka tečnosti, izazivaju kod sportista veće potrebe za tečnošću koju oni često i prekomjerno nadoknađuju kiselim napitcima, voćnim sokovima, zaslađenim ili nezaslađenim voćem ili, najopasnije, sisanjem kriške limuna, što direktno uzrokuje erozije na prednjim površinama prednjih zuba.
Ne smijemo smetnuti s uma i brojne mehaničke traume zuba u borilačkim sportovima, kao i česte nehotične udarce sportskim rekvizitom ili dijelom tijela drugog igrača. Danas se u svrhu zaštite lica i zuba izrađuju individualni štitnici i oni spadaju u obaveznu opremu sportista.
Autor: mr. sc. Ana Fajdić-Furlan, dr. stom.; Izvor: Dental4U
