Na zdravlje zuba i potpornog zubnog tkiva (parodoncijuma) utiče veliki broj faktora kao što su ishrana, održavanje oralne higijene, prevencija očuvanja zdravlja zubnih tkiva, genetika, individualni raspored anatomskih struktura, uticaj spoljašnje sredine i okruženja i mnogi drugi. Zbirni uticaj svih faktora dovodi do konačnog efekta – zdravi ili oboljeli zubi i potporna tkiva. Ukoliko se na vrijeme i na adekvatan način izliječe i poprave zubi i okolna tkiva, tretiraćemo ih kao zdrave, odnosno sanirane, bez štetnog uticaja na organizam.
Ukoliko je zub pokvaren duži vremenski period, može da reaguje bolno na određene nadražaje (slatko, hladno, pritisak), ali i ne mora da reaguje, što dodatno pogoršava situaciju, jer se odlaže posjeta stomatologu. Može se desiti i da pacijent ne osjeća nikakve tegobe, a da ima procese na korjenovima zuba, koji se otkriju nekada na rutinskoj kontroli, rendgenskim snimkom. Procesi se često nalaze i na zaostalim, neizvađenim korjenovima, djelimično ili potpuno destruisanim zubima, impaktiranim zubima, kao i dubokim parodontalnim džepovima.
Bakterije iz korijena zuba napadaju i unutrašnje organe
Ovi procesi predstavljaju čitave kolekcije štetnih bakterija i toksina koji su produkti njihovog metabolizma i zato se nazivaju još i fokusi ili žarišta infekcije. Te bakterije nisu štetne samo za zube, već i za udaljene organe, naročito one koji su već oštećeni. Iz epicentra gdje se razmnožavaju u uslovima bez kiseonika, izuzetno štetni slojevi anaerobnih bakterija, šire se putem krvotoka i dolaze do drugih organa, na koje takođe destruktivno djeluju. Ovaj put širenje je znatno olakšano činjenicom da je orofacijalna regija izuzetno dobro prokrvljena i blizinom najvećih krvnih sudova vrata i glave.
Za prodor bakterija iz fokusa može postojati okidač, kao što je u slučaju pada imuniteta, remisije nekih hroničnih oboljenja, hormonskog disbalansa, metaboličkih poremećaja i sličnih stanja. Bakterije koje su normalno prisutne u usnoj duplji (streptoccocus salivarius) mogu mutirati i prilagoditi se da iz aerobnih mikroorganizama (koriste kiseonik za svoj metabolizam) mutiraju u anaerobne (organizmi koji žive i funkcionišu u zatvorenoj sredini bez kiseonika) i da svoju veličinu drastično smanje, te postanu stanovnici dentinskih tubula (mikroprostori u unutrašnjosti zubnog tkiva). Bakterije dolaze iz karijesnih lezija i daljim razmnožavanjem i metabolisanjem razaraju tkivo zuba, dolazeći do vrha korijena, gdje se stvaraju žarišta ili fokusi. Onda odatle kao iz epicentra migriraju na udaljene organe izazivajući njihova oštećenja.
Opasne bakterije u paradontalnom džepu
Osim u unutrašnjosti korijena, fokusi infekcija se mogu nalaziti u parodontalnom džepu, koji je nastao kao posljedica razaranja vezivnog zubnog tkiva (parodoncijuma). Utvrđena je direktna veza između paradontopatije i reumatoidnog artritisa, jer su obje bolesti inflamantorne prirode i karakteriše ih gubitak vezivnog tkiva, a saniranjem parodontalnih džepova i eliminisanjem fokusa, kod pacijenata koji boluju od artritisa došlo je do znatnog poboljšanja opšteg zdravstvenog stanja. Među najpoznatijim oboljenjima koje uzrokuju fokalne infekcije su reumatoidni artritis, bakterijski endokarditis, stvaranje arterijskog plaka, kao i pojava tromba, koji može da uzrokuje ozbiljne posljedice, kao što su moždani i srčani udar. Bakterije iz roda streptokoka su odgovorne za dva puta veći rizik za infarkt miokarda.
Migracijom u pluća dovode do respiratornih infekcija, a ukoliko pacijent već pati od hroničnog oboljenja pluća, mogu dodatno zakomplikovati situaciju, utičući na stvaranje plućnog emfizema. Takođe, mogu izazvati ili pogoršati oboljenja bubrega, očiju, žljezdanog sistema, centralnog nervnog sistema, kože. Interesantna je činjenica da sistemska borba antibioticima praktično ne daje značajne rezultate na duži rok, jer je cirkulacija na dotičnom zubu prekinuta još kada je živac umrtvljen i kada su bakterije naselile središnji dio korijena zuba, tako da antibiotici nemaju pristup unutrašnjosti žarišta, koje je izvor infekcije. A bakterije imaju izuzetno efikasan sistem djelovanja, jer su fizički zaštićene u kanalu korijena, gdje proizvode visoko-patogene toksine, koji se šire po organizmu putem krvotoka i direktno degradirajuće utiču na imuni sistem. Jedini efikasan metod rješavanja ovog problema jeste radikalna eliminacija žarišta, koja se postiže ekstrakcijom (vađenjem) zuba i detaljnim kiretiranjem zaostalog tkiva, koje je kontaminirano bakterijama iz fokusa, kao i uklanjanjem žarišta iz parodontalnog džepa, režanj operacijom, koja podrazumijeva uklanjanje kompletno razorenog i inficiranog tkiva „do u zdravo“.
