Istorija, sadašnjost i budućnost stomatoloških bušilica (1)

- Advertisement -

Iako i danas pomisao na odlazak zubaru mnogima stvara nelagodu, to je važan segment očuvanja našeg zdravlja i fizičkog izgleda. A otkud strah?

Ono što potencijalni pacijenti vide kao najveću „prijetnju“ su „ozloglašene“ bušilice koje izazivaju određene neprijatnosti poput bola, vibracija i neprijatnog zvuka. Ipak, kako god to zvučalo, upravo stomatološke bušilice predstavljaju najveći pronalazak u istoriji stomatologije.

Sve do danas, odnosno uvođenja u proceduru laserskog odstranjivanja karijesa, one su predstavljale vjerovatno najbezbjedniji i najmanje bolan način uklanjanja karijesa. Ipak, i pored toga, one su i danas nezaobilazan dio mnogih procedura bez kojih naši osmjesi ne bi mogli blistati punim sjajem.

U nastavku pročitajte prvi dio članka o istoriji razvoja i budućnosti stomatoloških bušilica.

Autor: dr Marina Polonsky, DDS, MSc

Razvoj stomatoloških bušilica bila je jedna od najznačajnijih novina u stomatologiji koja se dogodila krajem 1800-ih, a 150 godina kasnije, to je i dalje instrument kojim se obavlha većina procedura – bilo za uklanjanje karijesa, endodontske instrumentacije ili hiruršku ekstrakciju.

Svjedoci smo, takođe, da sa razvojem tehnolgije mijenjao i način na koji se ove mašine pokreću. Od 1990-ih povećana je popularnost električnih bušilica. Međutim, nedostaje dokaza koji bi potkrijepili njenu superiornost u odnosu na konvencionalniju vazdušnu turbinu.

Dizajn prve turbine sa vazdušnim pogonom seže dalje nego što većina nas misli. U 15. vijeku niko drugi do Leonardo da Vinči (1452-1519) skicirao je dizajn turbine koju pokreće kompresovani vazduh.

Međutim, kao i mnogi njegovi izumi, ni ova turbina vjerovatno nikada nije izgrađena, a primjenu ovog rješenja gotovo je nemoguće dokazati.

Prvu stomatološku turbinu, odnosno motor na fluidni pogon patentirao je Džordž F. Grin 1868. godine i nazvao je „pneumatska bušilica i svrdlo za zube“. Samo tri godine kasnije, Džejms Bejl Morison patentirao je motor sa nožnom pedalom, koji je bio proglašen „jednim od najvećih i najkorisnijih dostignuća“ .

Međutim, javno mnjenje nije imalo toliko povjerenja u pronalazak i umjesto toga, nazvan je „instrument za mučenje, dok je većinu dama podsjećao na njihove mašine za šivenje“.

Straub i Vilkerson, 1877. godine, prvi su razvili metodu hlađenja za operativni instrument, usmjeravajući fini mlaz vode na tačku kontakta između brušenja i površine zuba.

Krajem 19. vijeka, 1893. godine Doriot je patentirao sistem, zasnovan na neprekidnom kablu koji prolazi preko niza remenica, kao standardno sredstvo za prenos rotacione energije od elektromotora do radnog instrumenta.

Maksimalne brzine ovih zubarskih turbina bile su 700 o/min za nožne pogone i 1000 o/min za motore sa električnim pogonom. Početkom 1900-ih, odnos između brzina rotacije, vibracija i neprijatnosti stomatološkog iskustva postao je sasvim očigledan.

Dokaze u prilog većim brzinama u cilju smanjenja vibracija pružili su Volš i Simons. Utvrđeno je da je 7650 Hz gornji frekvencijski prag percepcije vibracija, a maksimalna neprijatnost je opažena u opsegu od 100-200Hz; brzine od 3000-4000 o/min proizvodile su vibracije u opsegu od 110-150Hz.

Ova studija podstakla je razvoj radnih instrumenata sa vazdušnim turbinama sa visokim brzinama rotacije, proizvodeći vibracije izvan granica ljudske percepcije.

Istovremeno, pokazano je da veće brzine rotacije brže uklanjaju gleđ, istovremeno zadržavajući se u istom opsegu porasta temperature i omogućavajući bolju kontrolu uz manje napora stomatologa.

Stomatološka obrada visokim brzinama rotacije postala je moguće 1948. godine, kada su iz SS White Co. predstavili volfram-karbid bušilice koji su mogale da podnesu ekstremno velike brzine.

Nakon tog pronalaska, 1955. godine u primjenu uvedene Page-Chaies instrumenti volframovog karbida sa brzinom do 100.000 o/min. Nedugo zatim, 1957. godine, Borden Airotor (proizveo ga je Ritter Co) postao je prvi komercijalno održivi instrument velike brzine sa vazdušnom turbinom sposoban da postigne brzinu do 300 000 o/min.

Energija je postignuta snabdijevanjem kompresovanim vazduhom koji prenosi mlaz kapljica ulja za podmazivanje ležajeva i integrisanim vodenim mlazom za hlađenje glodalice.

Od tada su urađene samo manje modifikacije, kao što su manja veličina glave, smanjena buka, poboljšan sistem hlađenja, smanjena potreba za podmazivanjem, a sve su napravljene po dizajnu iz 1950-ih.

Izvor: Oral Health Group