Zubni kvar (karijes) predstavlja patološku destrukciju zubnog tkiva, sa progresivnim tokom. Zabilježeno je postojanje zubnog kvara od davnina, kada je bio jako rijedak.
Vremenom je progredirao te danas predstavlja jedno od najčešćih oboljenja savremenog čovjeka. Smatra se da je karijes kompleksno, multikauzalno oboljenje, koje nastaje kao rezultat dejstva više faktora, kako lokalnih tako i opštih.
U predisponirajuće faktore za nastanak karijesa se ubrajaju: otpornost zuba, osobine pljuvačke i uticaj ishrane i mikroorganizama. Ishrana ima veliki uticaj na zdravlje zuba kako u periodu razvoja zuba, tako i onda kada su zubi u funkciji.
Tokom razvoja zuba najvažniju ulogu imaju mineralne soli i vitamini, kao i protein. Mineralne soli, koje su najvažnije za izdragdnju zuba, su: kalcijum, fosfor, magnezijum i flor. Od vitamina jako je važno da tokom razvoja zuba unosimo vitamin A, C i D.
Međutim, ishraha ima mnogo važniji uticaj na zub u funkciji nego na zub u razvoju. Dejstvo hrane na zub je mahaničko i hemijsko. Savremeno doba nam je omogućilo da sve više unosimo industrijski prerađenu, rafinisanu hranu. Upravo takva ishrana dovodi do atrofiranja organa za žvakanje, kao i slabijem samočišćenju zuba.
Osim mehaničkog dejstva na zub ishara ima i hemijski uticaj na zub. Unošenje velikih količina kisele hrane i citrusnog voća, dovodi do pokretanja mehanzama odbrane koji razblažuju kiselinu i sprječavaju nastanak karijesa. Jako rijetko kisela ishrana dovodi do nastanka zubnog kvara. Izuzetak su slučajevi, kada se dugoročno svakodnevno konzumiraju velike količine kiselog voća ili sokova i tada dolazi do oštećenja tvrdog zubnog tkiva.
Nastanak oštećenja zuba na ovaj način je zanemarljiv u odnosu na broj karijesnih zuba. Značajniji uticaj na nastanak karijesa ima konzumiranje ugljenih hidrata. Ugljeni hidrati koji su ljepljivi najduže se zadrzavaju u ustima, jako ih je teško oprati i ukloniti te najčešće dovode do oštećenja tvrdih zubnih tkiva.
Što se duže zadržavaju na površini zuba, ugljeni hidrati imaju veći potencijal da budu uzročnici karijesa. Ovu osobinu imaju prije svega sve vrste bombona, lizalice, kao i čokolada. Hljeb, šećer ili krompir su svakodnevno dio naše ishrane. Zbog učestalosti unošenja ovih namirnica, iako imaju manji potencijal uzroka karijesa, češće dovode do njegovog nastanka.
Osim vrste hrane koja se unosi, za nastanak karijesa je jako bitna i frekfencija unošenja hrane. Uobročeno uzimanje hranje, izbjegavanje jela i konzumiranje zaslađenih sokova između obroka pozitivno utice na zdravlje usta i zuba.
Izvor: ordinacija Mušur
