Oboljenja pulpe i parodoncijuma zuba sa nezavršenim rastom korijena zauzima značajno mjesto u dječijoj patologiji. Liječenje ovakvih zuba često zahtijeva posebno angažovanje dječijeg zubnog ljekara,jer je endodontski tretman suštinski različit od tretmana zuba sa formiranim korijenom.
Naime, zubi sa nezavršenim rastom korijena, posjeduju brojne histološke specifičnosti, po čemu se razlikuju od zuba zrelih osoba, i o tome treba voditi računa prilikom postavljanja dijagnoze, indikacije za endodontsko liječenje, izboru terapije i, naravno, pri evalulaciji reperacije poslije tretmana.
Smatra se da izbor i tok endodontske terapije predstavlaju jedan od najvažnijih preduslova za izlječenje oboljele pulpe kod nezavršenog rasta korijena zuba.
„Razvoj korijena stalnih zuba se završava dvije, tri godine nakon nicanja, što znači da su naši pacijenti, u ovom slučaju djeca školskog uzrasta. Cilj koji mi želimo da postignemo kada endodontski tretiramo zub koji ima nedovršen rast korijena je da omogućimo upravo završetak rasta i razvoja istog. Završetak rasta korijena se može odvijati procesom apeksogeneze i apeksifikacije.
Apeksogeneza je uslovljena postojanjem vitalnog pulpnog tkiva u aplikalnoj trećini korijena i to je put formiranja vrha korijena normalnim, genetski uslovljenim redoslijedom dok je apeksifikacija specifična reparatorna reakcija parodontalnog tkiva nastala kao posljedica patološki izmijenjenih uslova u parodoncijumu“, objašnjava doktorka Danijela Vučković iz ordinacije „Leković“ iz Bara.
Jedini način da se omogući apeksogeneza je da se koriste isključivo vitalne metode endodontskog tretmana.
„Bez obzira na to koju metodu izaberemo, prije početka liječenja, roditeljima treba ukazati na komplikovanost, dugotrajnost liječenja, neizvjesnost uspjeha liječenja, neophodnost redovnog dolaska i značaja motivisanosti dijeteta, moguće komplikacije, njihove posljedjice i eventualno druga rješenja.
U odnosu na veličinu ekspozicije pulpe, vremenski period koji je prošao od trenutka ekspozicije, stepenu inflaminacije pulpe, veličine destrukcije kruničnog dijela zuba, procjenjujemo koju metodu ćemo koristiti. Direktno prekirivanje pulpe je indikovano kad nakon traumatske povrede ili kompletnog uklanjanja karijesa, postoji minimalna ekspozicija pulpe.
Postavljanjem biokompatibilnog stomatološkog materijala čuvamo vitalitet zuba. Vitalna amputacija podrazumijeva uklanjanje inficirane koronarne pulpe koja u određenim situacijama može biti i parcijalna (uklanja se dio koronarne pulpe) ili pak tzv, visoka amputacija (uklanja se i početni dio radikularne pulpe), postavljanjem određenog materijala, najčešće kalcijum-hidroksida, postiže se očuvanje vitaliteta“.
Terapija u oba slučaja je uspješna ukoliko nema kliničkih ili rendgenografskih simptoma ili znakova kao što su bol, otok, interna resorpcija, patološke promjene periradikalnog tkiva, a očuvanje vitaliteta i normalnog zatvaranja apeksa korijena.
„Vitalna ekstirpacija se koristi u slučajevima kada su prethodne metode kontraindikovane, inflamirana pulpa sa evidentnim kliničkim simptomima, više od 2/3 krunice destruisano, duži vremenski period prošao nakon eksponiranja pulpe, postojanja parcijalne nekroze koronarne i radikalne puple, nastale usljed traume.
Kontraindikacije postoje i one obuhvataju oboljenja kao što su: autizam, mentalna retardacija, psihoze, nevoljni pokreti, stanja usljed kojih nije moguće uspostaviti adekvatnu saradnju. Takođe, i tretman višekorijenih zuba kod djece koja imaju hronična oboljenja bubrega, zglobova, srca i druga oboljenja usljed kojih je smanjen imunitet i repatorna moć organizma.
Metoda podrazumijeva uklanjanje koronarne i radikalne pulpe i privremeno punjenje, najčešće kalcijum-hidroksid pastom, koje se periodično ponavlja svakih mjesec dana dok see rendgen snimkom i kliničkim testovima ne ustanovi formiranje korijenskog vrha – završetak apeksogeneze. Nakon toga se kanal korijena puni pastom za definitivno punjenje, a posljednju fazu predstavlja postavljanje defitivnog ispuna“.
U ovom slučaju se kaže da je terapija uspješna ako nema prolongirane osjetljivosti, bola, otoka, i postoji rendgenografski evidentna konsolidacija periradikalnog tkiva i odsustva periapikalne patologije.
„U situaciji kada postoji apikalni parodontit stalnog zuba sa nezavršenim rastom i razvojem korijena, onda sebi za cilj u liječenju postavljamo stvaranje uslova za ćelije apikalne regije da ispolje svoju genetski uslovljenu repatornu aktivnost i završe izgradnju vrha korijena procesom apeksifikacije.
Savremena endodontska terapija apsolutno se ograničava na intrakanalnom medikamentoznom punjenju pri čemu se poštuju integritet tkiva koje ispunjava apikalnu regiju koje može biti inflamirana embrionalna pulpa ili patološko granulaciono tkivo.
Ukoliko procijenimo, na osnovu rendgenološkog nalaza, da postoji destrukcija parodontalnog tkiva, ali da nije većeg stepena,u terapiji treba insistirati na uklanjanju iritacije, smirivanju akutnih inflamatornih znakova, a bez povrijeđivanja tkiva koja ispunjava periapikalni prostor.
Sve ovo sa ciljem da dijelovi apikalne pulpe sa aktivnim formativnim ćelijama mogu biti očuvani bez obzira na prisutnu inflaminaciju ili nekrozu i završe rast i razvoj korijena procesom apiksogeneze. U slučajevima kada postoji obimna destrukcija alveolarne kosti i veće oštećenje periapikalnog područja nakon uklanjana nekrotičnog i granulomatoznog tkiva provociranjem krvarenja iz periapikalnog prostora, formira se koagulum koji kasnije biva zamijenjen specifičnim granulacionim tkivom koje ima kljucnu ulogu u procesu apeksifikacije.
Ispiranje i dezinfekcija kanala se ponavlja, ali bez ponovnog povrijeđivanja parodontalnog tkiva. Kada se simtomi smire, kanal se puni sterilnom pastom kalcijum-hidroksida i to se ponavlja mjesečno do nivoa novoformiranog granulacionog tkiva dok se rendgenoloski ne ustanovi da je proces apeksifikacije završen kada se kanal puni defintivno.
Liječenje apikalnih parodontita pastama koje sadrže antibiotike, kortizonske preparate, jodoform ili kombinacije drugih medikamenata ne treba koristiti kod djece, a posebno ne u slučajevima zuba sa nedovršenim rastom korijena, jer oni mogu ometati mehanizam reparacionih procesa“, zaključila je dr Danijela Vučković.
