Kada je krajem osamdesetih na Slaviji otvoren prvi restoran poznatog lanca brze hrane i slatkih đakonija, neki stariji Beograđani su se sigurno začudili zbog neobičnosti i blage ironije ovog prizora.
Razlog tome bila je činjenica da je u ovoj kući živio i radio Atanasije Puljo, srpski ljekar, naučnik, jedan od prvih svjetskih ratnih stomatologa i osnivač stomatologije u Srbiji. U istoriji medicine i stomatologije ostalo je zapisano da je tri godine prije ostalih u svijetu, 1912. godine, uveo sopstveni metod liječenja teških i zapuštenih preloma gornje vilice, takozvani “Balkanski metod”.
Djetinjstvo i školovanje
Atanasije Puljo bio je rođeni Zemunac. Rođen je 9. januara 1878. godine u uglednoj cincarskoj porodici kao najstariji sin. U Zemunu je završio osnovnu i srednju školu, i danas čuvenu Zemunsku gimnaziju. Bio je veoma vrijedan i inteligentan učenik, pa je školovanje nastavio u Gracu, na studijama medicine, koje je završio u najkraćem mogućem roku.
Specijalističke studije zubne medicine započinje u Parizu, ali je zbog nedostataka novca morao da ih napusti i vrati se kući. Zaposlio se u Zemunu, u bolnici Milosrdnih sestara kao sekundarni ljekar, gdje brzo napreduje i postaje primarijus i okružni ljekar. Godine 1911. daje ostavku u državnoj službi i otvara privatnu zubno-lekarsku ordinaciju u Zemunu, kojoj se potpuno posvetio. Ali nikada nije zanemario stomatologiju i nastavio je specijalizaciju o svom trošku u Berlinu, Beču i Cirihu. Specijalnost zubnog ljekarstva biće mu priznata tek u Kraljevini SHS 1925. godine.
Ratno iskustvo i specijalizacija u Francuskoj
Nakon početka Prvog balkanskog rata, oktobra 1912. godine, Atanasije je kao veliki patriota, tajno prešao iz Zemuna u Beograd i dobrovoljno dao na raspolaganje svoju opremu srpskoj sanitarnoj jedinici. Takođe, u okviru Pete rezervne bolnice u Beogradu osnovao je Odjeljenje za prelome vilice, gdje vodio računa o velikom broju ranjenih sa prelomima vilice.
Tada prvi put primjenjuju svoj metod liječenja. Svoje angažovanje kao ratnog stomatologa nastavlja i tokom Prvog svjetskog rata, kada ordinira u Stalnoj vojnoj bolnici Morava u Nišu, koja je bila prepune ranjenika sa povredama lica. Poslije povlačenja vojske, Stalna vojna bolnica je premještena i Atanasiju nije omogućeno da nastavi rad, iako je kao austro-ugarski državljanin rizikovao sve i prešao na stranu domovine, te je napustio vojsku i otišao u Francusku. U Francuskoj, Puljo je proveo godinu dana radeći na poboljšanju hirurških procedura autopsije i transplantacije kostiju i hrskavice na hirurškom odjeljenju pariskih bolnica Sen Luj i Šaptal.
Tih godina, otvara privatnu praksu u Nici i istovremeno objavljuje rezultate svojih istraživanja na stručnim skupovima. Iako su Francuzi željeli da ga zadrže na univerzitetu u Nici, odlučio je da se vrati sa porodicom u domovinu 1922. godine. Pored državne službe, prvo u Zemunu, a potom i u Beogradu nastavlja privatnu praksu, gdje se 1932. godine seli u, već spomenutu, zgradu u Deligradskoj 2.
Pionir stomatološke radiologije
Ostao je zapamćen i kao “pionir” stomatološke radiologije u Srbiji. Osnovao je Odontološku kliniku 1936. godine. Klinika će u narednim decenijama biti rasadnik najboljih srpskih stomatologa. U sklopu svoje obrazovne funkcije, na klinici su ljekari opšte medicine obavljali specijalistički staž, polagali specijalistički ispit i sticali zvanje specijaliste za bolesti usta i zuba, pod stručnim nadzorom dr Pulja i njegovih saradnika.
Kao pedagog, istakao se radom na Medicinskom fakultetu gdje je predavao predmet Bolesti usta i zuba i bio jedan od glavnih zagovornika osnivanja Stomatološkog fakulteta u Beogradu. Ostvarenje svog profesionalnog sna neće doživjeti. Stomatološki fakultet osnovan je 1948. godine, četiri godine poslije njegove smrti, a nastavni kadar činili su njegovi studenti.
Balkanski metod
Bio je prvi koji se oštro usprotivio doktrini japanskih ljekara iz rusko-japanskog rata. Naime, prema japanskim doktorima, prvo bi se zbrinjavala meka tkiva, a potom bi se protetičko-ortopedskim načinima liječio prelom kostiju. To se činilo logično, pošto meka tkiva srastaju brže od kosti. Ali poslije svojih iskustva u Balkanskim oslobodilačkim ratovima, Puljo je zagovarao drugačiji pristup, odnosno “od unutra ka spolja”, prema kom je potrebno prvo zbrinuti koštani sistem, postaviti prelomljene dijelove u položaje u kojima su ranije bili, pa tek onda zbrinjavati meka tkiva.
Smatrao je da samo ugradnja slomljenih kostiju omogućava ispravnu obradu mekih tkiva. Ovaj pristup, kasnije prozvan “balkanski metod” je veoma doprinjeo razvoju rekonstruktivne hirurgije, ne samo kod nas, nego i u svijetu. Isticao je da je saradnja zubara i hirurga od neprocjenjive važnosti kada se liječe povrede lica i vilice.
Tragičan kraj
Poslije okupacije Beograda, Njemci zatvaraju Beogradski univerzitet, a Stomatološka poliklinika je podijeljena – dio je stavljen na raspolaganje njemačkoj vojsci, dok je deo premješten u Kumodraž.
Početkom Drugog svjetskog rata, Puljo je postavljen za načelnika Odjeljenja za bolesti usta i zuba u Glavnoj vojnoj bolnici u Beogradu, ali sve više razmišlja o penziji. Teške ratne godine provodi u Beogradu, ali mu posljednji dani okupacije umjesto radosti donose dvije tragične vijesti. Krajem lieta 1944. godine saznaje za pogibiju mlađeg sina Miodraga, a krajem oktobra za smrt najstarijeg sina, Slobodana, na Sremskom frontu. Iste godine, završio se i život velikog srpskog doktora u saobraćajnoj nesreći.
Nastradao je ispred svoje kuće, kada se sovjetski vojni kamion iznenada sudario s njim na potpuno praznom trgu Slavija. Na kući u kojoj je žiieo, 2001. godine je postavljena spomen ploča, a 2004. godine, ulica u Zemunu u kojoj je rođen dobila je njegovo ime.
Izvor: 011 info
